Infekcije urinarnog trakta kod dece

Infekcije urinarnog trakta u dečjem uzrastu su česte i ne treba da zabrinjavaju roditelje jer se pedijatri sa ovim stanjem svakodnevno susreću. Po učestalosti se nalaze na drugom mestu, nakon infekcija respiratornog trakta. Javljaju se u svakom uzrastu, a najčešće su u uzrastu do 5. godine života.

Infekcije su nešto češće kod devojčica. Blizina otvora uretre, vagine i anusa olakšava nastanak infekcije. Osim toga, ženska uretra je kratka i prava, u odnosu na mušku, što mikroorganizmima omogućava brz prelazak u mokraćnu bešiku.

Uzrok infekcija urinarnog trakta kod dece

Infekcije urinarnog trakta uzrokuju mikroorganizmi koji su normalni stanovnici kože i creva – Esherichia coli, Proteus, Klebsiella, Enterobacter i druge. Najčešći uzročnik je Escherichia coli, a uzročnik je u čak 90% svih infekcija urinarnog trakta u dečijem uzrastu.

Simptomi infekcije urinarnog trakta kod dece

Klinička slika je različita i zavisi pre svega od uzrasta, zatim da li se radi o infekciji donjeg dela urinarnog trakta – upala mokraćne bešike (cistitis) ili o infekciji gornjeg dela urinarnog trakta – bubrega (pijelonefritis) i eventualnih pridruženih anomalija mokraćnog sistema. Kod malih beba, upala bubrega može da se zakomplikuje i razvojem sepse.

Kod beba i dece do 2. godine života, simptomi infekcije su nespecifični - dete je malaksalo, pospano, odbija obroke, gubi na težini i ne mora da ima povišenu telesnu temperaturu. Često se javlja i žutica, povraćanje i retke stolice, što može dovesti do dehidracije i metaboličkih poremećaja. Infekcija se u nekim slučajevima može manifestovati samo neprijatnim mirisom urina i zamućenim urinom.

Kod starije dece, simptomi upale bubrega su: visoka temperatura, gubitak apetita, povraćanje i bol u trbuhu i lumbalnom predelu. Simptomi upale mokraćne bešike su blago povišena telesna temperatura, učestalo mokrenje, manje količine urina, bolno mokrenje (bol se javlja na kraju, tj. pri završetku mokrenja), kao i jedan ozbiljniji simptom - krv na kraju mokrenja.

Faktori rizika za nastanak infekcija urinarnog trakta

• mlađi uzrast deteta,
• zatvor,
• nemogućnost prevlačenja kožice na penisu,
• dijareja,
• poremećaj u pražnjenju bešike,
• ženski pol,
• postojanje u pozadini anomalije mokraćnog sistema,
• porodična predispozicija...

Dijagnostika infekcije urinarnog trakta

Pored pregleda urina i urinokulture, obavezno treba uraditi i laboratorijske analize - KKS, CRP, kao i osnovne biohemijske analize vezane za bubrežnu funkciju.

Patološki nalaz urina prikazuje veći broj leukocita u sediment urina – veći od 5, a kod cistitisa je tipično prisustvo krvi u urinu - više od 5 eritrocita u sedimentu urina. Pozitivni nitriti su visoko senzitivni za infekciju mokraćne bešike. U urinokulturi treba da bude izolovano više od 100.000 bakterija u mililitru kako bi potvrdili postojanje urinarne infekcije. Ukoliko se u nalazu otkrije više vrsta bakterija, to obično ukazuje da je uzorak kontaminiran i mora se ponoviti analiza.

Upravo zato je veoma važno pravilno uzeti uzorak urina za analizu. Kod odojčadi i male dece se za običan nalaz urina može zalepiti kolektor tj. kesica i tako sakupiti minimum 10 ml urina za analizu, a prethodno e obavezno oprati vodom i sapunom genitalije deteta. Kod starije dece se uzima srednji mlaz urina. 

Srednji mlaz urina i pravilna priprema deteta podrazumevaju tuširanje genitalije vodom i sapunom, a kod dečaka navući kožicu koliko može i oprati izlaz mokraćovoda. Zatim, treba sačekati da dete počne da mokri, a zatim srednji mlaz urina sakupiti u sterilnu flašicu. Znajte da je za analizu dovoljno par mililitra urina.

Ukoliko se dokaže urinarna infekcija, obavezan je, bez obzira na uzrast, ultrazvučni pregled urotrakta. Zapamtite da se ultrazvučni pregled radi po izlečenju infekcije, osim u komplikovanim slučajevima - kada je neadekvatan odgovor na antibiotsku terapiju, te se tada ultrazvuk može uraditi i pre izlečenja infekcije.

Dalja ispitivanja sa ciljem dokazivanja urođenih anomalija su u domenu rada dečjeg nefrologa.

Lečenje infekcije urinarnog trakta kod dece

Način lečenja zavisi od uzrasta deteta, težine infekcije i postojanja faktora rizika (npr. anomalije mokraćnih puteva). Infekcije urinarnog trakta se leče antbioticima. Deca koja imaju dijareju ili povraćaju, kao i novorođenčad, zahtevaju hospitalizaciju i davanje injekcija. Deca svih drugih uzrasta koja mogu da piju lekove mogu se lečiti sirupima ili tabletama, leče se u kućnim uslovima.

Lek izbora su antibiotici iz grupe cefalosporina. Pre započinjanja antibiotkse terapije treba uzeti urin i urinokulturu za analizu, a zatim odmah započeti antibiotsku terapiju. Lečenje antibiotikom traje 10 dana. Jedino kod starije dece koja imaju jasnu kliničku sliku, upale mokraćne bešike lečenje antibiotikom može trajati 3-5 dana.

Simptomatska terapija se primenjuje kod povišene temperature davanjem lekova za snižavanje temperature. Takođe, savetuje se povećan unos tečnosti.

Prevencija infekcije urinarnog trakta kod dece

Prevencija pojave urinarnih infekcija se sprovodi adekvatnim održavanjem higijene urogenitalne regije. Ovo se naročito odnosi na devojčice, koje imaju kratak put do mokraćne bešike zbog kratke uretre. Od malena ih treba učiti da se brišu od uretre prema anusu, pravilno i redovno.

Higijenu treba održavati blagim sredstvima za higijenu čija pH vrednost odgovara pH vrednosti intimne regije. Na taj način se održava normalna flora u genitalnoj regiji koja sprečava bakterije da idu prema mokraćnoj bešici i bubrezima. Preporučuje se nošenje pamučnog veša. Savetuje se i redovno i potpuno pražnjenje bešike. Kod dečaka je važno održavati higijenu kožice penisa. Važna je i normalizacija stolice.