Akutni respiratorni distres sindrom odraslih

Akutni respiratorni distres sindrom (ARDS) odraslih osoba klinički je sindrom akutne respiratorne insuficijencije, odnosno akutnog plućnog edema, nastaje usled oštećenja parenhima pluća i manifestuje se bilateralnom plućnim infiltratima, teškom i refrakternom hipoksemijom i teškom dispnejom, zbog redukcije plućne komplijanse.

Do nastanka ARDS dovode različita oboljenja i stanja, označeni kao faktori rizika ili predisponirajući faktori: difuzne plućne infekcije (virusne, bakterijske, gljivične), aspiracija (želudačni sadržaj, voda u toku davljenja), inhalacija toksičnih gasova i iritanasa (hlor, azot dioksid, dim cigarete, ozon, visoka koncentracija kiseonika), narkotici (heroin, metadon, morfin), lekovi (nitrofurantoin, bleomicin), imunološki (Goodpastureov sindrom, sistemski eritemski lupus), multiple traume, sistemske reakcije na proces van pluća (sepsa, hemoragični pankretatitis, embolija amnionskom tečnošću, masna embolija), postkardiopulmonalni bypass, šok, masivne opekotine, masivne transfuzije). Najčešći uzročnik je sepsa, zatim multiple traume i pneumonije.

Klinička slika

Klinička slika je tipična: nakon inicijalnog delovanja faktora rizika, nastaje latentni period, od 24 do 72 sata, a zatim se javlja tahipneja (ubrzano disanje) i dispneja (otežano disanje). Analizom respiracionih gasova u arterijskoj krvi otkriva se hipoksemija sa hipokapnijom. Fizikalni nalaz na plućima je najčešće normalan ili se čuju retki kasno - inspirijumski pukoti. Rendgenološki nalaz na plućima je normalan ili se uočavaju minimalne intersticijumske promene. Progresija bolesti je veoma brza: tahipneja i dispneja se pogoršavaju, razvija se cijanoza centralnog tipa (modar jezik). Na plućima se čuje masa kasnoinspirijumskih pukota, a na rendgenogramu pluća vide se difuzni bilateralni plućni infiltrati. U ovom stadijumu postoji teška hipoksemija, koja se ne može korigovati oksigenoterapijom. Ako bolest progredira dalje, u terminalnoj fazi se razvija i hiperkapnija, sa respiratornom acidozom i znacima insuficijencije desnog srca. Dolazi do hipotenzije u sistemskoj cirkulaciji i insuficijencije drugih organa. Sepsa je česta komplikacija bolesti.

Dijagnoza

Postavlja s ena osnovu postojanja faktrora rizika, tipične kliničke slike, refrakternosti na oksigenoterapiju i radioloških znakova na plućima.

Lečenje

Oksigenoterapija je prva terapijska mera. Međutim, vrlo brzo, uprkos maksimalno primenjenoj oksigenoterapiji, pritisak kiseonika u arterijskoj krvi pada i mehanička ventilacija je sledeća terapijska mera. Održavanje hemodinamskog stanja organizma podrazumeva održavanje adekvatnog minutnog volumena srca, periferne cirkulacije i normalnog kapilarnog pritiska u plućima. Od lekova se primenjuju prostaglandini, antioksidanti, antielastaze, anticitokini, surfaktant, antibiotici, kardijalni inotropni lekovi. Smrtnost bolesnika sa ARDS kreće se oko 50 do 60% obolelih, uprkos primeni svih terapijskih mera.