Fibrinolitici

Pojačano neželjeno zgrušavanje krvi karakteristika je tromboza i embolija. Jednom rečju takva stanja nazivamo tromboembolijska stanja. Embolusi su u 80-90% srčanog porekla. Najčešće su u pitanju srčane mane, infarkt miokarda, primarne miokardiopatije, ugrađene veštačke valvule, srčane i arterijske aneurizme. Embolije se često javljaju kod poremećaja srčanog ritma, naročito kod fibrilacije pretkomora. Tromboze nastaju usled povećanja ateromatoznog plaka i nadovezanog tromba i češće se javljaju kod dehidratacije, hipotenzije, infektivnih bolesti, karcinoma, disproteinemije, diseminovane intravaskularne koagulacije i drugoih patoloških stanja. Hiperkoagulabilnost se javlja kao posledica trombocitoze, nakon hirurških operacija, zbog povreda, blokade arterija i vena, infekcija, zloćudnih tumora, tokom trudnoće ili zbog korišćenja oralnih kontraceptiva.

Antitrombotici jesu lekovi za sprečavanje zgrušavanja krvi. U antitrombotike spadaju antikoagulansi (heparini i antagonisti vitamini K), inhibitori agregacije trombocita i fibrinolitici (urokinaza, streptokinaza i alteplaza).

Antikoagulansi nemaju učinak na već formirani tromb. Tromb može razoriti proces fibrinolize gde se hidrolizuje fibrin. Fibrinoliza je proces suprotan koagulaciji. Proces fibrinolize jednako je važan za organizam kao i proces koagulacije. Fibrinolizu i trombolizu pokreću plazminogenskim aktivatorima. U pitanju su endogeni trombolitici poput urokinaze i tkivnog plazminogenskog aktivatora. Oni pretvaraju plazminogen u plazmin, endopeptidazu koja otapa fibrin. Indirektni unutrašnji fibrinolitici se mogu primeniti kao lekovi i delotvorni su pogotovo ako se pacijentu daju relativno brzo nakon formiranja tromba. Takođe, kao fibrinolitici mogu poslužiti lizokinaze i streptokinaza koja se dobija iz bakterije beta-hemolitičkog streptokoka.
Komplikacije koje ova terapija može da izazove su krvarenja drugih organa, cerebrovaskularnih i gastrointestinalnih. Apsolutne kontraindikacije: podatak o cerebrovaskularnom insultu bilo kada, aktivno internističko krvarenje, smanjena disekcija aorte, neoplazma CNS-a.

Fibrinolitička terapija je neophodna u slučajevima akutnog začepljenja arterija u ekstremitetima, akutnog infarkta srca, venskih tromboza područja karlice i ekstremiteta, plućne embolije i formiranja tromba u cevima dijalizacionih uređaja. Kod infarkta srca rekanalizacija koronarnih sudova fibrinoliticima je uspešna čak u 60-80% slučajeva, ali samo ako se primene ne kasnije od 6 sati nakon nesretnog događaja.

Streptokinaza, uprkos takvom nazivu nije enzim. Ponaša se kao aktivator plazminogena, ali samo nakon formiranja kompleksa s plazminogenom. Takođe, važno je za spomenuti i APSAC (para anisolilirani plazminogen-streptokinaza kompleks) koji deluje puno duže od streptokinaze.
 
Alteplaza je glikoprotein koji aktivira plazminogen direktno u plazmin. Kada se primenjuje intravenski, alteplaza ostaje relativno neaktivna u cirkulaciji. Jednom kada se veže na fibrin aktivira se izazivajući pretvaranje plazminogena u plazmin, što dovodi do otapanja ugruška fibrina. Upotreba alteplaze tokom 90 minuta u bolesnika s infarktom miokarda, unutar 6 sati nakon nastupa simptoma, dovodi do visoke stope rasprostranjenosti leka nakon 60 i 90 minuta, što nadmašuje ostale fibrinolitike. Pri ovom režimu smrtnost je niža nego kod upotrebe streptokinaze. Lečenje alteplazom i 24 sata nakon infarkta ima efekta i može biti koristan.

U bolesnika s akutnom masivnom plućnom embolijom trombolitički tretman s alteplazom dovodi do brzog smanjenja veličine tromba, smanjenja pritiska u plućnoj arteriji i posledično do očuvanja funkcije srca.

Alteplaza se koristi za: fibrinolitičku terapiju kojoj se daje prednost pri akutnom infarktu miokarda za bolesnike u kojih tretman može započeti 6 sati nakon nastupa simptoma,
fibrinolitički tretman pri infarktu miokarda za bolesnike koji će biti lečeni 6 do 12 sati nakon nastupa simptoma, trombolitički tretman pri akutnoj masivnoj plućnoj emboliji s hemodinamičkom nestabilnošću.