Simptomatologija karcinoma bronha u evoluciji bolesti predstavlja pozni fenomen. Pojava simptoma obično ukazuje na stadijum odmakle bolesti. Međutim, oko 90% pacijenata u početku su bez simptoma bez obzira da li karcinom ima status lokalne, regionalno proširene ili metastatske bolesti. U vreme pojave simptoma ili radiografske detekcije na plućima prošlo je već 3/4 evolucije tumora.
Simptomatologija karcinoma bronha zavisna je u velikoj meri od lokalne pozicije tumora u plućima (centralne ili periferne, tj. da li se tumor nalazi u velikim ili malim disajnim putevima), regionalnog i sistemskog širenja tumora i od paraneoplastičnog dejstva tumora.
Simptomatologija karcinoma bronha zavisna je u velikoj meri od lokalne pozicije tumora u plućima (centralne ili periferne, tj. da li se tumor nalazi u velikim ili malim disajnim putevima), regionalnog i sistemskog širenja tumora i od paraneoplastičnog dejstva tumora.
Simptomatologija lokalnog rasta tumora
Kašalj je obično najučestaliji simptom
Promena karaktera kašlja ili povećanje količine ispljuvka mogu biti indikativni za postojanje tumora. Kod perifernih tumora nije stalan simptom, čak i ako tumor dostigne znatne dimenzije. Iznenadni napadi kašlja kod bolesnika sa karcinomom pluća mogu dovesti do patoloških fraktura rebara i do sinkopa.
Iskašljavanje krvi (hemoptizije) su prisutne kod 1/3 pacijenata i najčešći su razlog prvog javljanja lekaru. Iako je svega 20% hemoptizija uzrokovano karcinomom bronha, u osoba koje su starije od 40 godina, pojava hemoptizija obavezuje sprovođenje dijagnostičkog postupka za karcinom bronha. Masivne hemoptizije se javljaju ako rupturiraju bronhijalne vene.
Gušenje i otećano disanje (dispneja) kao rani simptom javlja se u oko 60% pacijenata. Uzrokovana je opstrukcijom velikog disajnog puta, ili znatnim kompromitovanjem plućne funkcije usled destrukcije pluća, izliva u prostor plućne maramice ili karcinomatoznog zahvatanja limfnih sudova. Ponekad postoji disproporcija između intenziteta dispneje i oskudnog radiološkog nalaza.
Wheezing je lokalizovano zviždanje uzrokovano opstrukcijom disajnog puta. Začepljenje i suženje (okluzija) dušnika ili glavnih bronha dovodi do stridora. Pojava stridora zahteva primenu urgentnih postupaka dijagnostike i lečenja karcinoma bronha.
Povišena telesna temperatura uzrokovana je najčešće propratnom upalom pluća (pneumonija). Pneumonije koje se obnavljaju u kratkom vremenskom periodu kod pušača, kao i nepotpuna regresija pneumoničnih žarišta uvek budi sumnju na postojanje tumorskog procesa.
Nelagodnost u grudima je čest simptom u vreme dijagnoze. Pojavljuje se obično povremeno, a opisi lokalizacije i karaktera ovog simptoma od strane pacijenata su vrlo različiti. Bol kod pacijenata sa karcinomom bronha najčešće je slabo lokalizovan, povremen i tup, intezivira se u slučaju zahvatanja plućne maramice ili zida grudmog koša. Tumori vrha pluća (sulcusa superirora - Pancoast tumori) daju bolne senzacije koje imitiraju artritis ramenog zgloba ili upalu nerva.
Iskašljavanje krvi (hemoptizije) su prisutne kod 1/3 pacijenata i najčešći su razlog prvog javljanja lekaru. Iako je svega 20% hemoptizija uzrokovano karcinomom bronha, u osoba koje su starije od 40 godina, pojava hemoptizija obavezuje sprovođenje dijagnostičkog postupka za karcinom bronha. Masivne hemoptizije se javljaju ako rupturiraju bronhijalne vene.
Gušenje i otećano disanje (dispneja) kao rani simptom javlja se u oko 60% pacijenata. Uzrokovana je opstrukcijom velikog disajnog puta, ili znatnim kompromitovanjem plućne funkcije usled destrukcije pluća, izliva u prostor plućne maramice ili karcinomatoznog zahvatanja limfnih sudova. Ponekad postoji disproporcija između intenziteta dispneje i oskudnog radiološkog nalaza.
Wheezing je lokalizovano zviždanje uzrokovano opstrukcijom disajnog puta. Začepljenje i suženje (okluzija) dušnika ili glavnih bronha dovodi do stridora. Pojava stridora zahteva primenu urgentnih postupaka dijagnostike i lečenja karcinoma bronha.
Povišena telesna temperatura uzrokovana je najčešće propratnom upalom pluća (pneumonija). Pneumonije koje se obnavljaju u kratkom vremenskom periodu kod pušača, kao i nepotpuna regresija pneumoničnih žarišta uvek budi sumnju na postojanje tumorskog procesa.
Nelagodnost u grudima je čest simptom u vreme dijagnoze. Pojavljuje se obično povremeno, a opisi lokalizacije i karaktera ovog simptoma od strane pacijenata su vrlo različiti. Bol kod pacijenata sa karcinomom bronha najčešće je slabo lokalizovan, povremen i tup, intezivira se u slučaju zahvatanja plućne maramice ili zida grudmog koša. Tumori vrha pluća (sulcusa superirora - Pancoast tumori) daju bolne senzacije koje imitiraju artritis ramenog zgloba ili upalu nerva.
Simptomatologija regionalnog rasta tumora
Ovi simptomi i znaci nastaju zbog šrenja tumora u neposrednu okolinu, čime se remeti struktura i funkcija organa u susedstvu.
Sindrom gornje šuplje vene (vene kave superior - SVCS) uzrokovan je karcinomom bronha u 46 - 75% slučajeva. Vena cava superior je velika vena koja prihvata krv i limfu iz glave vrata, obe ruke i gornje polovine grudnog koša. Opstrukcija vene cave superior nastaje usled pritiska, invazije i ređe tromboze vene i uzrokuje otok lica i vrata, gornje polovine grudnog koša i često jednostrani ili obostrani otok ruku, nabreklost vratnih vena, dispneju, glavobolju, otežano gutanje (disfagiju), vrtoglavicu, smetnje vida, grudni bol, kašalj i neurološku centralnu simptomatologiju.
Opstrukcija gornjih disajnih puteva i moždani edem su loši prognostički znaci. Usled otežanog protoka kroz venu kavu superior razvijaju se kolateralni krvni sudovi na zidu grudnog koša koji vode krv zaobilazno u srce preko vene kave inferior. SVCS najčešće uzrokuju skvamocelularni karcinom i SCLC.
Konstrikcija plućne arterije nastaje zbog pritiska ili invazije tumora na plućnu arteriju. Češće je zahvaćena desna plućna arterija zbog njenog dužeg toka kroz medijastinum i većeg broja limfnih nodusa sa desne strane. Simptomatologijom ovo stanje oponaša emboliju pluća: razvija se kašalj, dispnea i grudni bol.
Pancoast tumor i Hornerov sindrom uzrokuju tumori sa lokalizacijom u gornje - zadnjim delovima pluća. Tumorska infiltracija se širi u nervni splet za ruku tzv. plexus brachialis, osmi vratni i prvi i drugi grudni koren nerava, što uzrokuje neuralgije duž unutrašnje strane ruke, ptozu (spušten gornji očni kapak), miozu (suženu zenicu), enoftalmus (uvučena očna jabučica u očnu duplju) i jednostrano odsustvo znojenja lica Ovaj sindrom sa prisutnim simptomima verifikuje se u oko 4% karcinoma bronha i obično je uzrokovan skvamocelularnim karcinomom. Pareza ili paraliza n. recurensa se javlja u oko 5% slučajeva karcinoma bronha i uzrokovana je predominantno tumorom u gornjem levom režnju pluća, dok lezija n. phrenicusa uzrokuje paradoksalne pokrete dijafragme pri respiraciji i šmrkanju što dovodi do dispneje.
Grudni bol koji nije povezan sa kašljem, kontinuirano lokalizovan sa iste strane gde i tumor, umerenog ili znatnog intenziteta nastaje usled direktne invazije zida grudnog koša, destrukcije rebara ili zahvatanja plućne maramice.
Pleuralni izliv se javlja u oko 8 - 15% pacijenata sa karcinomom bronha i inicijalno je bez simptoma kod 25% pacijenata. Znak je loše prognoze čak i ako se citologijom ne potvrde maligne ćelije u izlivu. Proširenje tumora na srčanu kesu (perikard), perikardni izliv, tamponada perikarda i invazija miokarda nastaju direktnom invazijom tumora, retrogradnom migracijom limfnim tokom ili hematogenim putem. Kardijalna tamponada je znak loše prognoze, a simptomatologijom dominira ubrazani srčani rad, aritmije, šok, srčani zastoj i naprasna smrt. Otežano gutanje (disfagija) kod karcinoma bronha je znak proširene bolesti i inoperabilnosti, a usled invazije i nekroze zida jednjaka javlja se i fistula između bronha i jednjaka što se manifestuje kašljem pri gutanju hrane.
Sindrom gornje šuplje vene (vene kave superior - SVCS) uzrokovan je karcinomom bronha u 46 - 75% slučajeva. Vena cava superior je velika vena koja prihvata krv i limfu iz glave vrata, obe ruke i gornje polovine grudnog koša. Opstrukcija vene cave superior nastaje usled pritiska, invazije i ređe tromboze vene i uzrokuje otok lica i vrata, gornje polovine grudnog koša i često jednostrani ili obostrani otok ruku, nabreklost vratnih vena, dispneju, glavobolju, otežano gutanje (disfagiju), vrtoglavicu, smetnje vida, grudni bol, kašalj i neurološku centralnu simptomatologiju.
Opstrukcija gornjih disajnih puteva i moždani edem su loši prognostički znaci. Usled otežanog protoka kroz venu kavu superior razvijaju se kolateralni krvni sudovi na zidu grudnog koša koji vode krv zaobilazno u srce preko vene kave inferior. SVCS najčešće uzrokuju skvamocelularni karcinom i SCLC.
Konstrikcija plućne arterije nastaje zbog pritiska ili invazije tumora na plućnu arteriju. Češće je zahvaćena desna plućna arterija zbog njenog dužeg toka kroz medijastinum i većeg broja limfnih nodusa sa desne strane. Simptomatologijom ovo stanje oponaša emboliju pluća: razvija se kašalj, dispnea i grudni bol.
Pancoast tumor i Hornerov sindrom uzrokuju tumori sa lokalizacijom u gornje - zadnjim delovima pluća. Tumorska infiltracija se širi u nervni splet za ruku tzv. plexus brachialis, osmi vratni i prvi i drugi grudni koren nerava, što uzrokuje neuralgije duž unutrašnje strane ruke, ptozu (spušten gornji očni kapak), miozu (suženu zenicu), enoftalmus (uvučena očna jabučica u očnu duplju) i jednostrano odsustvo znojenja lica Ovaj sindrom sa prisutnim simptomima verifikuje se u oko 4% karcinoma bronha i obično je uzrokovan skvamocelularnim karcinomom. Pareza ili paraliza n. recurensa se javlja u oko 5% slučajeva karcinoma bronha i uzrokovana je predominantno tumorom u gornjem levom režnju pluća, dok lezija n. phrenicusa uzrokuje paradoksalne pokrete dijafragme pri respiraciji i šmrkanju što dovodi do dispneje.
Grudni bol koji nije povezan sa kašljem, kontinuirano lokalizovan sa iste strane gde i tumor, umerenog ili znatnog intenziteta nastaje usled direktne invazije zida grudnog koša, destrukcije rebara ili zahvatanja plućne maramice.
Pleuralni izliv se javlja u oko 8 - 15% pacijenata sa karcinomom bronha i inicijalno je bez simptoma kod 25% pacijenata. Znak je loše prognoze čak i ako se citologijom ne potvrde maligne ćelije u izlivu. Proširenje tumora na srčanu kesu (perikard), perikardni izliv, tamponada perikarda i invazija miokarda nastaju direktnom invazijom tumora, retrogradnom migracijom limfnim tokom ili hematogenim putem. Kardijalna tamponada je znak loše prognoze, a simptomatologijom dominira ubrazani srčani rad, aritmije, šok, srčani zastoj i naprasna smrt. Otežano gutanje (disfagija) kod karcinoma bronha je znak proširene bolesti i inoperabilnosti, a usled invazije i nekroze zida jednjaka javlja se i fistula između bronha i jednjaka što se manifestuje kašljem pri gutanju hrane.
Simptomatologija ekstratorakalnog širenja tumora
Ova vrsta simptoma nastaje zbog izražene osobine malignih tumora da se pojedine grupe ćelija mogu odvojiti od matičnog tumora, i limfnim ili hematogenim putem mogu dospeti do drugih tkiva i organa gde nastavlaju svoj rast.
Nesitnoćelojski bronhogeni karcinom ima manji potencijal metastaziranja u odnosu na sitnoćelijski; adenoracinomi bronha daju češće metastaze od makrocelularnog i skvamocelularnog karcinoma.
Metastaze u mozgu u 40 - 60% slučajeva porekla su karcinoma bronha. Glavobolja je najprisutniji simptom, a javlja se još i muka, povraćanje, slabost, abnormalnosti kranijalnih nerava, disfunkcija malog mozga, hemiplegija, poremećaj kongnitivnih funkcija i psihičke alteracije. Zahvatanje kičmene moždine javlja se u oko 3%, i obično kod sitnoćelijskog plućnog karcinoma.
Metastaze u kostima verifikuju se češće u kičmenim pršljenovima, rebrima, karlici i butnoj kosti, a ređe u dugim kostima nogu ( izuzev femura), lopatici i kostima lobanje. Simptomatologijom dominira lokalizovani bol. Stepen invazije kosti i intenzitet bola nije uvek u korelaciji: i brojne meta promene mogu biti asimptomatske (oko 25%). Metastaze obično razaraju kost (osteolitičke metastaze) te se često mogu javiti iznenadni prelomi koji su uzrokovani često vrlo malom fizičkom silom (tzv. patološke frakture).
Metastaze u jetri se verifikuju mnogo učestalije u odmakloj fazi bolesti. Bol, gubitak apetita, uvećanje jetre i loše varenje su predominantni simptomi. Metastaze u nadbubrežne žlezde se klinički teško prepoznaju zbog asimptomatske kliničke slike. Na autopsiji su prisutne u 1,9-21,4% slučajeva.
Nesitnoćelojski bronhogeni karcinom ima manji potencijal metastaziranja u odnosu na sitnoćelijski; adenoracinomi bronha daju češće metastaze od makrocelularnog i skvamocelularnog karcinoma.
Metastaze u mozgu u 40 - 60% slučajeva porekla su karcinoma bronha. Glavobolja je najprisutniji simptom, a javlja se još i muka, povraćanje, slabost, abnormalnosti kranijalnih nerava, disfunkcija malog mozga, hemiplegija, poremećaj kongnitivnih funkcija i psihičke alteracije. Zahvatanje kičmene moždine javlja se u oko 3%, i obično kod sitnoćelijskog plućnog karcinoma.
Metastaze u kostima verifikuju se češće u kičmenim pršljenovima, rebrima, karlici i butnoj kosti, a ređe u dugim kostima nogu ( izuzev femura), lopatici i kostima lobanje. Simptomatologijom dominira lokalizovani bol. Stepen invazije kosti i intenzitet bola nije uvek u korelaciji: i brojne meta promene mogu biti asimptomatske (oko 25%). Metastaze obično razaraju kost (osteolitičke metastaze) te se često mogu javiti iznenadni prelomi koji su uzrokovani često vrlo malom fizičkom silom (tzv. patološke frakture).
Metastaze u jetri se verifikuju mnogo učestalije u odmakloj fazi bolesti. Bol, gubitak apetita, uvećanje jetre i loše varenje su predominantni simptomi. Metastaze u nadbubrežne žlezde se klinički teško prepoznaju zbog asimptomatske kliničke slike. Na autopsiji su prisutne u 1,9-21,4% slučajeva.
Paraneoplastični sindromi
Ovim terminom definišu se simptomi i znaci karcinoma bronha koji nastaju zbog produkcije i sekrecije različitih faktora od strane tumora (polipeptidni hormoni, hormonima slični peptidi, antitela i imuni kompleksi, prostagladini i citokini). Paraneoplastični sindromi javljaju se u oko 10% pacijenata i najteže se verifikuju od svih manifestacija tumora.
Osim toga, nekad je teško razlikovati znake neoplastičnog dejstva tumora od paraneoplastičnog, jer mikrometastaze, vaskularne abnormalnosti, toksični efekti terapije, infekcije i elektrolitni disbalans može lažno nalikovati paraneoplastičnom sindromu. Paraneoplastični sindromi mogu i više godina prethoditi otkrivanju tumora na plućima i obično skrenu dijagnostiku i terapiju ka nekom drugom organu ili bolesti.
Osim toga, nekad je teško razlikovati znake neoplastičnog dejstva tumora od paraneoplastičnog, jer mikrometastaze, vaskularne abnormalnosti, toksični efekti terapije, infekcije i elektrolitni disbalans može lažno nalikovati paraneoplastičnom sindromu. Paraneoplastični sindromi mogu i više godina prethoditi otkrivanju tumora na plućima i obično skrenu dijagnostiku i terapiju ka nekom drugom organu ili bolesti.
Inforamativni prikaz najčešćih paraneoplastičnih sindroma prikazan je tabelom
Endokrini | Kutani |
Cushing-ov sindrom | Stečena hypertrichosis lanuginosa |
Nemetastatska hiperkalcemija | Pruritus, urtikaria |
Sindrom neadekvatnog antidiuretskog hormona (ADH) | Paranaoplastična akrokeratoza |
Ginekomastija | Eritrodermia |
Hiperkalcitoninemija | Eksfoliativni dermatitis |
Povišen nivo FSH, LH | Acanthosis nigricans* |
Hipoglikemija | Stečena palmoplantarna keratodermia |
Hipertireoidizam | Hematološki |
Karcinoidni sindrom | Leukocitoza, eozinofilija |
Neurološki | Leukemoidne reakcije* |
Suakutna senzorna neuropatija | Trombocitoza |
Mononeuritis multiplex | Trombocitopenijska purpura |
Intestinalna psudoopstrukcija* | Koagulopatije |
Lambert Eaton sindrom* | Diseminovana intravaskularna koagulacija |
Encephalomyelitis* | Tromboflebitis |
Limbički | Sistemski |
Subakutni kortiko - cereberalni | Febris |
|
|
|
Moždano stablo | Anoreksija, kaheksija |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nekrotizujuća mijelopatija | Ortostatska hipotenzija* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Metabolički | Hipertenzija* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Laktična acidoza* | Kolageno - vaskularni |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hipourikemija* | Dermatomiozitis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hiperamilazinemija | Polimiozitis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Skeletni | Sistemski lupus eritematodes |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maljičasti prsti | Vaskulitis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hipertrofična pulmonalna osteoartropatija |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Renalni |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Glomerulonefritis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nefrotski sindrom | |
FSH - folikulostimulirajući hormon, LH - luteinizirajući hormon, * - retke manifestacije |
Šra je dobro uzimati kad imate karciom pluća, nema metastaza i bez ikakvih poteškoća?
Postovanje,moja mama ima tumor u plucima 4 stepen tek je pocela glava da boli i malo retko kicma u glavu su zavrsili zracenje ali nema imuniteta evo mesec dana pocelo ljepo da jede sada mozda 3-4 dana ne moze da guta hranu ni puding nista sta moze da ima u grlo
Postovanje,moja mama ima tumor u plucima 4 stepen tek je pocela glava da boli i malo retko kicma u glavu su zavrsili zracenje ali nema imuniteta evo mesec dana pocelo ljepo da jede sada mozda 3-4 dana ne moze da guta hranu ni puding nista sta moze da ima u grlo
odlican tekst i pohvala uopste za stetoskop
Odlican clanak, strucan i lako citljiv. Bravo za urednike sajta, koji su angazovali ovakvog strucnjaka.
Vaš komentar nam je veoma dragocen, molimo upišite ga ovde
Porodica i zdravlje