Šećerna bolest - komplikacije

Komplikacije dijabetesa - šećerne bolesti se javljaju usled poremećaja u krvnim sudovima i oštećenja nerava. Više o ovoj temi govorio je dr Slobodan Tanasković u emisiji „Vodič kroz dijabetes.“

Da li dijabetes oštećuje krvne sudove i na koji način?

Dr Slobodan Tanasković: Rizik od kardiovaskularnih oboljenja je kod pacijenata koji boluju od dijabetesa, na osnovu do sada publikovanih studija, dva do tri puta veći nego kod ostale populacije. Oštećenje velikih, ali i malih krvnih sudova kod osoba sa dijabetesom mogu dovesti do nastanka infarkta srca, ošećenja bubrega, oštećenja arterija na donjim ekstremitetima, a u težim slučajevima mogu dovesti i do gubitka ekstremiteta. Dijabetes dovodi do oštećenja krvnih sudova tako što ubrzava proces ateroskleroze, povišena koncentracija šećera u krvi utiče i dovodi do pojave takozvane endotelne disfunkcije tj. oštećenja zida krvnog suda, slabljenja njegovih odbrambenih mehanizama što dovodi do povećanog nakupljanja i bojenja mišićnog dela krvnog suda nakon čega dolazi do sužavanja krvnog suda, pojačanog nakupljanja masnoće u samom zidu krvnog suda i pojačanog rizika za nastanak tromboze i posledičnih komplikacija. Mnoge studije su pokazale da je povećana koncentracija šećera u krvi ključna kod nastanka svih ovih komplikacija te je striktna i adekvatna regulacija šećera u krvi bez mnogo dnevnih oscilacija i varijacija od presudnog značaja za usporavanje procesa ateroskleroze. Kod hroničnih komplikacija dijabetesa razlikujemo mikrovaskularne i makrovaskularne angeopatije. Mikrovaskularna angiopatija predstavlja oštećenje malih krvnih sudova koji mogu dovesti do oštećenja vida i bubrega. Ateroskleroza velikih krvnih sudova može dovesti do nastanka infarkta srca, a zatim i moždanog udara koji je u 25% slučajeva uzrok smrtnosti kod osoba sa dijabetesom. Poseban vid problema koji se izdvaja kod osoba sa dijabetesom je dijabetesno stopalo, ono predstavlja skup koštanih i mekotkivnih promena na stopalima kod pacijenata sa dijabetesom. Tri glavna razloga pojave dijabetesnog stopala su; smanjena cirkulacija na donjim ekstremitetima, neropatija (oštećenje nerava) i infekcija. Za lečenje pacijenata sa dijabetesnim stopalom potreban je tim lekara, vaskularni hirurg koji procenjuje da li postoji oštećenje na donjim ekstremitetima i određuje tip lečenja, neurolog koji leči neuropatiju i endokrinolog koji reguliše koncentraciju šećera u krvi.

U kom životno periodu treba prvi put otići na pregled karotida?

Dr Slobodan Tanasković: Dokazano je da osobe sa dijabetesom imaju čak dva do pet puta veći rizik od nastanka moždanog udara, a suženje karotidnih arterija može biti jedan od razloga. Suženje karotidnih arterija se tri puta češće javlja kod osoba sa dijabetesom, a 60% do 80% pacijenata sa dijabetesom ima neki vid suženja karotidnih arterija, dok 6 do 8% ima značajno suženje koje zahteva intervenciju. Osobe sa povišenim rizikom za nastanak suženja karotidnih arterija su pacijenti sa dijabetičnom retinopatijom, odnosno pacijenti sa oštećenim vidom, pacijenti koji imaju oslabljenu cirkuaciju donjih ekstremiteta i pacijenti koji imaju koronarnu bolest odnosno suženja arterija koje ishranjuju srce. Interesantno je da se kod žena sa dijebetesom ređe javlja suženje karotidnih arterija u odnosu na muškarce sa dijabetesom. Kako kod svih pacijenata tako i kod pacijenata sa dijabetesom ultrazvučni pregled karotidnih arterija se savetuje ukoliko je prisutan šum tokom samog pregleda. Ultrazvučni pregled se može uraditi i kada šuma nema, a ukoliko pacijent ima pridružnu oslabljenu cirkulaciju na donjim ekstremitetima, koronarnu bolest ili ukoliko ima proširenje odnosno aneurizmu stomačne aorte. Pregled se savetuje svim pacijentima koji nemaju šum, a koji imaju dva ili više od pomenutih faktora rizika kao što su su hipertenzije, povišene masnoće u krvi, pušenje, porodično nasleđe i pozitivna istorija moždanog udara u porodici. Ukoliko je suženje manje od 60 do 70 % savetuje se konzervativno lečenje odnosno lečenje lekovima i korekcija faktora rizika. Ukoliko je suženje veće savetuje se vid interventnog lečenja. Na prvom mestu su operacije karotidnih arterija koje se izvode sa velikim uspehom, godišnje se obavi preko 1000 operacija. Ukoliko je operativno lečenje praćeno visokim rizikom kod pacijenta se može primeniti endovaskularno lečenje odnosno karotivna angioplastika sa implantacijom stenta. Kada govorimo o kontrolama tj. redovnosti ultrazvuka savetuje se da se kod manjih suženja pregled radi jednom u godinu dana, odnosno jednom u pola godine i manje ukoliko je suženje veće.