Šta učiniti u akutnom plućnom edemu?

Anatomski srce se sastoji iz desne pretkomore, leve pretkomore, desne komore i leve komore. Funkcionalno, postoji podela na levo i desno srce i među njima normalno nema komunikacije niti mešanja krvi. U desno srce utiče venska krv iz celog tela i odvodi se u plućni krvotok gde se oksigeniše, tj. obogaćuje kiseonikom koji je neophodan svim tkivima. Iz levog srca se oksigenisana krv distribuira i pumpa svim tkivima i najveći deo mišićne mase srca upravo pripada levoj komori.

Osnovna uloga srca je istiskivanje tj. pumpanje krvi. Neke bolesti ili stanja mogu otežati ili oslabiti istiskivanje krvi iz srca što rezultira srčanom slabošću. Srčana slabost može nastati akutno ili biti hronična, a može se manifestovati kao slabost levog ili slabost desnog srca. Bolesti koje najčešće dovode do slabosti srca su: infarkt miokarda (u vreme nastajanja ili kao kasnija komplikacija), bolesti srčanih zalistaka, nelečen povišen krvni pritisak, oboljenja srčanog mišića različite etiologije (kardiomiopatije), brzi i spori srčani ritmovi, urođene srčane mane itd. Okidač za nastajanje srčane slabost u bolesnika koji već imaju oštećenje srca mogu biti prekomeran unos soli i tečnosti, visok pritisak, neredovno uzimanje terapije itd.

Najteži oblik srčane slabosti je akutno popuštanje pumpne funkcije levog srca ili akutni plućni edem. Najčešćći razlozi nastanka edema su akutni infarkt miokarda i zapaljenski procesi na srčanom mišiću u pacijenata koji nemaju prethodnu istoriju srčanog oboljenja. U pacijenata koji od ranije znaju za bolest srca razlog za nastanak edema pluća može biti novi infarkt, visok pritisak ili visoka srčana frekvenca, prekomerno uzimanje tečnosti i soli, visoka temperatura itd.

Simptomi u edemu pluća su ozbiljni i raznoliki. Najčešći simptom je gušenje, čak i u miru, sa osećajem da se ne može udahnuti vazduh pa je disanje ubrzano i čujno. Prisutan je jak strah od smrti, pacijenti su uznemireni, pomućenog senzorijuma. Zbog gušenja pacijenti ne mogu da leže i samo u sedećem položaju mogu imati kratkotrajno olakšanje. Može se javiti kašalj, najpre suv a vrlo brzo i sa iskašljavanjem sukrvičavog ispljuvka. Srčana radnja je ubrzana, a puls slab. Kao posledica smanjenog protoka krvi kroz druge organe mogu se javiti opšta slabost i malaksalost, umor, smanjeno mokrenje ili nesvestica. 

Akutni edem pluća je ozbiljno oboljenje koje se mora lečiti od strane kvalifikovanog medicinskog osoblja. Zato je kod sumnje na postojanje akutnog edema pluća potrebno odmah kontaktirati medicinsko osoblje (hitna pomoć) a do dolaska medicinske ekipe moguće je preduzeti neke mere koje će pomoći pacijentu. Pacijent treba da prestane sa svakom aktivnošću i da bude u sedećem položaju, treba prekinuti svaki unos tečnosti ili hrane i ako je moguće sedirati pacijenta. Ako ima bolove u grudima ili povišen krvni pritisak može uzeti nitroglicerin pod jezik ili lek za izmokravanje. Ako se izmeri jako visok pritisak korisno je sažvakati tabletu ili dve Zorcaptila od 25mg.

Po kontaktu sa medicinskom ekipom preduzimaju se mere za popravljanje pumpne funkcije srca i otklanjanje uzroka koji je doveo do nastanka plućnog edema. Treba korigovati srčanu frekvencu i pritisak, uspostaviti odgovarajuću oksigenaciju, popraviti kontraktilnost srčanog mišića, izbaciti višak tečnosti i elektrolita, lišiti pacijenta bola i straha i ako je potrebno nastaviti lečenje u bolničkim uslovima.