Uzrok nastanka
Poliomijelitis izaziva
poliovirus koji se ubraja u grupu enterovirusa, koji sa rinovirusima pripadaju
rodu picorna virusa. Izvor infekcije je oboleo čovek ili rekonvalescent.
Bolesnik izlučuje viruse preko nazofarinksa veoma kratko (do 7 dana), a putem
fecesa 4-6 nedelja, ponekad i duže do 6 meseci. Put širenja infekcije je
fekooralan, najčešće kontaktan. Najveće izlučivanje virusa nastaje pred sam
početak i tokom prve dve nedelje posle pojave paraliza.
Preležana bolest, kao i primena
žive oralne vakcine, ostavlja trajan tip specifičan imunitet.
Klinička slika
Poliomijelitis se deli na
paralitičke i neparalitičke oblike.
1.Paralitički oblici
manifestuju se mlitavom
oduzetošću, prema topografiji paraliza razlikuje se više kliničkih oblika:
-Spinalni oblik sa klasičnim
paralizama ekstremiteta- inkubacija traje 8-10 dana, mada može biti i kraća
ili duža. Ovo je najčešći oblik bolesti. Odlikuje se oduzetšću mišića čija
inervacija polazi od kičmene moždine (osim disajne muskulature). Preparalitički ili invazivni stadijum obično
traje nekoliko sati ili jedan do pet dana i prolazi kroz tri faze: inicijalnu,
latentnu i meningoadinamičnu.
Inicijalna faza traje 2-3 dana.
Dete počinje iznenada da se žali na malaksalost, glavobolju i bolove u
ekstremitetima. Može se zapaziti i simptomatologija od strane digestivnog
trakta-mučnina, gađenje, povraćanje, proliv. Takođe mogu biti prisutni
gušobolja i kašalj. Sve ove tegobe mogu biti tako lake da mogu proći
nezapaženo.
Latentna faza traje jedan do dva
dana i asimptomatska je.
Meningoadinamična faza odgovara
prodoru virusa u velikoj količini u krv. Započinje visokom temperaturom do 40°C
i bolovima u mišićima, zglobovima, glavoboljom, preznojavanjem i malaksalošću.
Kliničkom pregledom se zapaža adinamija, zažarenost lica sa bledilom oko usana
i laka cijanoza (modrilo) usana-"facies poliomyelitica". Neurološka
simptomatologija je izražena i skoro uvek su prisutni meningealni znaci.
Tetivni refleksi mogu biti oslabljeni a ređe kratkotrajni pojačani.
Paralitička faza se karakteriše
pojavom mlitavih paraliza. U pojedinim slučajevima dete se može probuditi sa
izraženim paralizama, kao prvim kliničkim znakom oboljenja. Paralize se
javljaju uglavnom u prvih 48 do 72 časa. One su mlitave, peiferne i praćene su
arefleksijom. Senzibilitet je očuvan, a bolnost mišića izražena. Oduzetosti se
najčešće javljaju na donjim ekstremitetima. Gornji ekstremiteti su ređe
zahvaćeni i to obično proksimalno. Po pravilu ovaj oblik ne ugrožava život
bolesnika. Prestankom pojave novih paraliza počinje postepeno povlačenje
znakova bolesti.
Stadijum povlačenja paraliza-već 10 dana
nakon pojave paraliza počinje njihovo povlačenje. U početku brzo, a kasnije sve
sporije i može se produžiti do godinu dana. Prvo se povlače paralize koje su
zadnje nastale. Dve godine posle preležane bolesti i intenzivne rehabilitacije zaostale sekvele
treba smatrati definitivnim.
-Respiratorni oblici-karakterišu
se insuficijencijom disanja i javaljaju se u toku paralitičkog perioda bolesti
u 6-20% svih obolelih. Obično se opisuju sledeće forme ovog oblika:
Spinalni oblik sa paralizom
disanja-obično se javlja udružen sa
paralitičnim oblikom poliomijelitisa. Može doći do paralize grudne i trbušne
muskulature i dijafragme i to pojedinačno ili u kombinaciji, što dovodi do
poremećaja disanja. Bolest ima brz tok i često je neophodna traheotomija i
primena veštačke ventilacije.
Bulbarni oblik sa paralizom
gutanja-nastaje kao posledica
lokalizacije procesa u produženoj moždini i ponsu, pri čemu su zahvaćeni
disajni centri i jedra velikih moždanih živaca. Klinički se manifestuje
poremećajima disanja centralnog tipa i paralizom gutanja. Bolesnik ne može da
iskašlje i guta sekret.
Spino-bulbarni oblik-kod ovih
bolesnka paraliza gutanja je često udružena sa paralizom disajne muskulature
kada nastaje poplava disajnog stabla sekretom.
Encefalitički oblik-protiče pod
znacima akutnog encefalitisa a kliničkom slikom dominiraju visoka temperatura,
grčevi i poremećaj stanja svesti.
2.Neparalitički oblici
Inaparentni oblik-klinički protiče bez ikakvih subjektivnih i objektivnih
smetnji, najveći broj osoba (80-90% inficiranih) preleži infekciju a da to nije
ni znao.
Febrilni oblik-protiče kao rinofaringitis ili "dečiji letnji
proliv". Stolice su retke, zelene, sluzave i ima ih 6-8 dnevno.
Istovremeno se mogu javiti i kataralni znaci gornjih respiratornih puteva.
Bolest traje 6-7 dana.
Meningelni oblik-protiče pod slikom seroznog meningitisa virusne
etiologije.
Kod neparalitičkih oblika
prognoza je dobra. U toku praalitičkih formi ako pacijent preživi prvih 10 dana
smtara se da je van životne opasnosti.
Dijagnoza
Postvalja se na osnovu
anamaneze, kliničke slike, izolacije virusa iz više uzoraka bolesničkog
materijala (bris ili ispirak ždrela, pljuvačka, feces, likvor i krv),
neutralizacionog testa.
Lečenje
Ne postoji specifična ili
kauzalna terapija. Lečenje je simptomatsko i supstituciono i u tom cilju se
primenjuju analgetici, antipiretici, vitamini, antibiotici i korekcija
elektrolitnog disbalansa. Takođe je potrebna visokokalorijska ishrana uz opšte
mere nege bolesnika. U najtežim slučajevima se radi traheotomija i veštačka
ventilacija. Značajno mesto zauzima i pravovremen i adekvatan fizikalni
tretman.
Prevencija
Zahvaljujući sistematskom sprovođenju
aktivne imunizacije, ovo boljenje je postalo retkost. Imunizacija se sprovodi
vakcinisanjem i revakcinisanjem.
Povezani tekstovi:
Šarlah se prenosi kapljičnim putem. Vreme inkubacije iznosi...
Kod dece se najčešće u predškolskom uzrastu, mogu javiti raz...
Ključni faktori za razvoj dece jeste usmeravanja ka zdravom...
Deca koja su u ovom periodu obolela od dijabetesa ili imaju...
Vaš komentar nam je veoma dragocen, molimo upišite ga ovde