Dispepsija

U osnovi dispepsije može biti neko organsko oboljenje, npr. ulkus, gastroezofagealna refluksna bolest, karcinom želuca ili pankreasa i dr., kada je označavamo kao organska dispepsija, a ako se organsko oboljenje ne identifikuje onda je nazivamo funkcionalna dispepsija.

Najčešći uzroci dispepsije su: funkcionalna dispepsija do 60%, peptički ulkus 15-25%, refluksni ezofagitis 5-15%, karcinom želuca i jednjaka <2%. Ređi uzroci dispepsije su: bilijarna oboljenja, pankreatitis, uzimanje nekih lekova, ishemijske bolesti creva, parazitoze, malapsorpcija ugljenih hidrata, sistemske bolesti, karcinom pankreasa, drugi abdominalni tumori.

Klinička slika

Glavna karakteristika dispepsije je dosadan i užareni bol najčešće u želucu. Bol može biti neprekidan ali može se pojaviti pa nestati. Neretko se kao popratni simptomi mogu javiti nadimanje, slabost, mučnina i gorušica. Osnovni simptomi su žarenje i osećaj nelagodnosti i punoće u želucu koji se javlja pre ili posle jela. Može biti praćena i osećajem mučnine i povraćanjem, podrigivanjem. Simptome dispepsije ima oko 40% odraslih osoba u svetu, podjednako oba pola. Simptomi su najzastupljeniji u radno najaktivnijoj populaciji između 20 i 40 godina. Ako je predominantni simptom funkcionalne dispepsije bol, označavamo je kao dispepsija slična ulkusu, a ako predominira osećaj nelagodnosti u epigastrijumu, označavamo je kao dispepsija slična dismotilitetu. Dispepsija je razlog za oko 40% svih gastroenteroloških konsultacija. Alarmni simptomi su simptomi koji mogu ukazati na postojanje nekog organskog oboljenja koje se manifestuje dispepsijom kao npr. ulkus, karcinom jednjaka ili želuca. U njih spadaju: naglo nastala anemija usled krvavljenja iz digestivnog trakta (unutar 10 poslednjih dana), izraženi neželjeni gubitak telesne mase (> 5% unutar 10 dana), perzistentno povraćanje unutar 10 dana, disfagija i postojanje palpabilne mase u trbuhu.

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu anamneze, kliničke slike, pregleda i endoskopije. Neophodno je ispitati postojanje alarmnih simptoma u bolesnika: naglo nastala anemija usled krvavljenja iz digestivnog trakta (unutar 10 poslednjih dana), izraženi neželjeni gubitak telesne mase (> 5% unutar 10 dana), perzistentno povraćanje unutar 10 dana, disfagija i postojanje palpabilne mase u trbuhu.

Lečenje

Bolesnike koji uzimaju NSAIL, steroide, antagoniste kalcijuma, teofilin i sl. treba savetovati da prestanu sa njihovom upotrebom, ako je to moguće, ili da bar smanje dozu.

Početna strategija u lečenju dispepsije podrazumeva promenu životnih navika, što podrazumeva i promenu higijensko-dijetetskog režima, davanje antacida, H2 blokatora i IPP, ili testiranje na prisustvo Helicobacter-a pylori.

Savetovanje o ishrani treba da ima individualni pristup. Sam pacijent najbolje zna koje mu namirnice ne prijaju, ali ne postoje jasni dokazi o vezi ishrane i dispepsije. Ipak, preporučuje se da pacijenti izbegavaju pušenje, unos većih količina alkohola i kafe i stres. U osnovi, preporučuju se standardni principi zdravog života.

Lekovi koji sprečavaju lučenje kiseline su korisni u lečenju funkcionalne dispepsije. U većine pacijenata savetuje se terapija H2 blokatorima, ili, eventualno, inhibitorima pro-tonske pumpe 1 mesec. Antacidi mogu imati koristan efekat, kada je indikovano da se uzimaju povremeno i kratkotrajno, ali je njihova upotreba nedovoljna u dugotrajnoj terapiji, posebno kada je potrebno kontinuirano uzimanje i češće doziranje (kada su simptomi izraženiji).