Osteomijelitis

Uzrok nastanka

Uzročnici mogu biti nespecifični ili specifični, pa se, prema uzročnicima osteomijelitis i deli u dve glavne grupe:

• nespecifične infekcije
• specifične infekcije (TBC, sifilis, tifus, lepra)

Klinička slika

Nespecifični osteomijelitis, koji je najučestaliji oblik osteomijelitisa, prema intenzitetu kliničke slike, deli se na akutni i hronični oblik.

Akutni hematogeni oblik 

Najčešće nastaje kao posledica sepse, tj. prodora bakterija u krvotok, najčešće iz nekog već postojećeg žarišta (upala srednjeg uva, angina, piodermije, i druga moguća žarišta). Takav osteomijelitis ima različit karakter s obzirom na životno doba u kome se javlja pa tako razlikujemo:

Novorođenački i dojenački osteomijelitis

Nastaje kao posledica  infekcije pupka ili petne kosti prilikom uzimanja krvi za laboratorijske pretrage. Najčešći su uzročnici pneumokok ili meningokok. Dojenče u prvim mesecima života nema zadovoljavajući imunitet. Zbog toga detetovo opšte stanje ne mora uvek odgovarati i stvarnoj težini bolesti.

Osteomijelitis kod male dece

razlikuje se od dojenačkog po tome što je propraćen odgovarajućom kliničkom slikom koja odgovara intenzitetu infekcije. Naime, tek nakon dve godine života dete može adekvatno da reaguje na infekciju: nastankom bolnog otoka u predelu metafize, neposredno uz zglob. Zglob nije zahvaćen, osim ako se ne razvije izliv. Nastaju visoke septične temperature, opšte stanje je poremećeno, mogu da se stvore i nova septikopiemična žarišta. Ukoliko gnoj prodre prema koži stvaraju se fistule. Ako je virulencija uzročnika oslabljena, ili rezistencija organizma dobra, može da nastane Brodijev absces (ograničena gnojna kolekcija).

Osteomijelitis kod odraslih

Putem krvi je retkost, zbog čvrstog spoja periosta s kostima teže dolazi do subperiostalnih apscesa i stvaranja sekvestara. Ali, prelazak u sekundarni hronični oblik je znatno češći nego kod dece.

Ako je pravovremeno i adekvatno lečen može se očekivati potpuno ozdravljenje. Dužina lečenja zavisi od intenziteta bolesti i od stvaranja tzv. sekvestara. Moguć je recidiv i posle više godina.

Dijagnoza

Laboratorijske analize obuhvataju pregled hemokulture, sedimentaciju, diferencijalne krvne slike, pregled mokraće. U obzir dolazi i rendgenografija koja u početku bolesti ne mora pokazati nikakav značajan nalaz, dok se u uznapredovanoj fazi bolesti mogu videti promene na kostima.

Lečenje - hirurško i konzervativno. Na postavljenu sumnju mora se započeti visokim dozama antibiotika, parenteralnom primenom gamaglobulina za jačanje prirodnog imuniteta. Hirurško lečenje se odnosi na inciziju apseca ako postoje, ispiranje antisepticima i otvoreno lečenje žarišta. Bolesnik mora da miruje sa obolelim ekstremitetom u povišenom položaju.

Akutni egzogeni (spoljašnji) oblik 

Infekcija nastaje direktnim kontaktom sa uzročnikom, najčešće zbog traume, tako da se ova vrsta osteomijelitisa najčešće i naziva posttraumatskim osteomijelitisom.
Egzogeni osteomijelitis ima ili isključivo akutni oblik ili s vremenom prelazi u sekundarni hronični oblik, koji karakteriše dugotrajnost i sklonost recidivima. Uzroci za učestalost nastanka ovog oblika osteomijelitisa su pre svega porast broja saobraćajnih nesreća, povreda na radu i sportskih povreda.

Na nastanak i razvoj osteomijelitisa utiče celi niz faktora: imunitet i kontaminacija rane patogenim bakterijama, lokalni faktori, vrsta preloma (otvoreni ili zatvoreni), vrsta i trajanje hirurškog zahvata, operativna tehnika. U toku bolesti, posebno ako traje duže, česte su i mešane infekcije tj. infekcije sa više uzročnika istovremeno.

Klinička slika - osim opštih znakova povišene temperature, leukocitoze i ubrzane sedimentacije krvi, lokalno nalazimo: crvenilo, otok, bol. Rana obično vlaži, a prema kvalitetu i kvantitetu sekreta često možemo zaključiti o intenzitetu i vrsti infekcije.

Lečenje - potrebno je pre svega sprečiti prelazak akutne u hroničnu formu bolesti. Potrebna je primena antibiotika što hitnije i nije moguće uvek čekati analizu obrade rane i antibiograma. To su većinom antibiotici širokog spektra koji se primenjuju parenteralno i u dovoljno velikim dozama. Otvaranje i obrada žarišta takođe spada u hitne mere terapijskog pristupa. Povišen položaj i mirovanje ekstremiteta ima cilj da se smanji otok koji se normalno javlja posle svake operacije, a koja je u uslovima infekcije još izraženija. Osim toga mirovanjem se sprečava širenje infekcije.

Nespecifični hronični osteomijelitis

Sekundarni hronični osteomijelitis

Nastaje kao posledica neizlečenog akutnog oblika bolesti. Osnovne su mu karakteristike dugotrajnost i sklonost recidivima. Između akutnih pojava, koje se klinički ne razlikuju od akutnog osteomijelitisa, različito su duge faze zapaljenskog procesa koje obično bitno ne narušavaju bolesnikovo opšte stanje. Često takva rana izlučuje gnojav i obilan sadržaj.

Lečenje - u fazi akutne faze bolesti lečenje je isto kao i kod akutnog oblika bolesti inače.
Hirurško zbrinjavanje osteomijelitičnog žarišta je najvažniji oblik lečenja. U novije vreme sa uspehom se primenjuju antiseptici koji su se pokazali uspešniji od antibiotika.