Ešerihija Koli (Escherichia coli)

Ešerihija koli čini znatan deo fiziološke mikroflore crevnog trakta ljudi i životinja. Prvenstveno boravi u debelom crevu.  

Ešerihija koli je vrsta bakterije iz roda Escherichia i porodice Enterobacteriaceae i široko je rasprostranjena u prirodi. Ubraja se u grupu tzv. koliformnih bakterija tj. bakterija koje se redovno ili veoma često nalaze u ljudskoj stolici i koje pri sanitarnim pregledima vode za piće i namirnica služe kao indikatori fekalne kontaminacije. 

Ešerihija koli je aerobna i fakultativno anaerobna bakterija, dobro uspeva u laboratorijskim uslovima, većini serotipova je optimalna temperatura za razmnožavanje oko 37°C. Pripada prilično otpornim bakterijama: mesecima može živeti u vodi i zemlji, a dugo na raznim predmetima. U različitim vrstama hrane i namirnica lako se i brzo razmnožava. Topota od 60°C ubija ih nakon 15 min.

Put prenošenja

Budući da ove bakterije normalno žive u crevima čoveka, izazivaju bolest samo uz određene preduslove, ako dospeju iz creva u neke druge organe i tkiva.

Patološki (medicinski) značaj

• Piogene infekcije - izazivaju uglavnom sojevi Ešerihija koli koji se nalaze u mikroflori zdravog ljudskog organizma. Najčešće piogene bolesti koje izazivaju su  infekcije mokraćnih i polnih organa. 
• Infekcije mokraćnog sistema obuhvata sve infekcije lokalizovane na bilo kom delu mokraćnog sistema – u bubrezima, ureterima (cevi kojima prolazi mokraća iz bubrega u bešiku), mokraćnoj bešici, ili uretri (cev kojom mokraća ističe iz bešike). Najčešće infekcije mokraćnog sistema su cistitisi (upala mokraćne bešike).

Kako su Ešerihija koli normalno prisutne u crevu, zbog anatomske blizine one mogu dospeti u bešiku i tu izazvati infekciju. U urogenitalnom traktu čoveka redovno se nalazi manji ili veći broj Ešerihija koli (normalna mikroflora). Bakterije koje dospevaju u bešiku obično se uklanjaju tokom mokrenja. Međutim, ako bakterije ostanu u bešici, lako i brzo se razmnožavaju što dovodi do infekcije. Infekcijom se smatra ako se u mokraći nalazi veliki broj bakterija ( 100.000 ili više u 1 ml mokraće) iste vrste, ili čak i manji broj ali vrlo patogenih bakterija. Prilikom cistitisa Ešerihija koli može penetrirati preko mokraćovoda u bubreg i izazvati upalu bubrega (pijelonefritis).

Znaci infekcije mokraćnog sistema su: suprapubična osjetljivost, bol ili pečenje prilikom mokrenja, učestalo mokrenje i urgentno mokrenje, zamućena mokraća,  krv u mokraći, izmenjen i neugodan miris mokraće.

Moguće su i hepatobilijarne, peritonealne, kožne i plućne infekcije. Ešerihija koli je važan uzročnik bakterijemije do koje često dolazi bez vidljivog ulaznog mesta. Ovaj je organizam takođe oportunistički patogen koji uzrokuje bolest u pacijenata čiji su odbrambeni mehanizmi oštećeni nekom drugom bolešću (npr. karcinom, dijabetes ili ciroza) ili u onih koji su lečeni kortikosteroidima, zračenjem, antineoplastičnom ili antibiotskom terapijom. Bakterijemija i meningitis koje uzrokuje Ešerihija koli, česti su u novorođenčadi, a osobito nedonoščadi. Enterotoksična i enteropatogena Ešerihija koli uzrokuju proliv koddojenčadi i putnički proliv kod odraslih. Enterohemoragični sojevi Ešerihija koli uzrokuju hemoragični proliv koji može biti komplikovan hemolitičko-uremičkim sindromom. Drugi sojevi enteroagregativne Ešerihija koli počeli su se pojavljivati kao potencijalno važni uzročnici dugotrajnog proliva kod dece u tropskim područjima i kod bolesnika sa sidom.

Ešerihija koli često izaziva i infekcije žučne kese i žučnih puteva. Može uzrokovati i upalu slepog creva, upalu potrbušnice, gnojne upale kože i rana. Bakterije Ešerihija koli mogu s mesta primarne lokalizacije prodreti u krv i izazvati sepsu.

Crevna oboljenja

Smatra se da postoje najmanje četiri različite grupe patogenih sojeva Ešerihija koli koje prouzrokuju intestinalne infekcije.

• Enterotksične Ešerihija koli– koleriformni sindrom. Enterotoksični sojevi Ešerihija koli kolonizuju gornje partije tankog creva bez penetraciuje crevne sluzokože i nisu invazivni. Izlučuju enterotoksine koji prouzrokuju gubitak tečnosti i elektrolita iz intestinalnih ćelija.
• Enteroinvazivne Ešerihija koli – dizenteriformni sindrom. Ne produkuju enterotoksine, već penetriraju u epitelne ćelije sluzokože kolona i u njima se razmnožavaju. Infekcija se odlikuje tipičnim dizenteričnim, krvavo-sluzavim stolicama.
• Enteropatogene Ešerihija koli- ovi sojevi izazivaju akutni gastroenteritis kod odojčadi i male dece. Sojevi nisu invazivni, mada prouzrokuju patološkohistološke promene crevnog epitela. Mehanizam patogenog dejstva nije dovoljno poznat.
• Enterohemoragične Ešerihija koli – ovi sojevi su odgovorni za sindrom opisan kao hemoragični kolitis nastao usled alimentarne intoksikacije. Sojevi nisu invazivni, ali produkuju velike količine citotksina (verotoksin) sličnog šigela-toksinu, koji oštećuju intestinalne ćelije i dovodi do njihove nekroze.
• Enteroadherentne Ešerihija koli– najčešći su uzročnici dijareje putnuika, ali su mehanizmi patogenosti i faktori virulencije ovih sojeva još predmet istraživanja.

Mikrobiološka dijagnostika

Lečenje