Kućno lečenje i palijativno zbrinjavanje onkoloških bolesnika

Službe za kućno lečenje spadaju u službe primarne zdravstvene zaštite i postoje u većini domova zdravlja u Srbiji. Namenjene su teškim bolesnicima koji nisu u mogućnosti da posećuju svog izabranog lekara, pre svega bolesnicima koji su u terminalnoj fazi maligne bolesti ili drugih, nemalignih bolesti, kao što su neurološke ili kardiovaskularne bolesti i sl. ali i bolesnika kod kojih je specifično onkološko lečenje i dalje u toku, i u čijem je multidisciplinarnom pristupu neophodno uključivanje i kućnih lekara za primenu simptomatsko-suportivnih mera u dugotrajnom procesu lečenja i rehabilitacije.

Ko obavlja kućno lečenje?

Kućno lečenje obavljaju lekarske ekipe, koje čine lekar i medicinski tehničar, koji izlaze na teren, pregledaju pacijenta u stanu, određuju i sprovode terapiju, ili upućuju pacijenta na viši nivo. Osim lekarskih ekipa, kućno lečenje obavljaju i terenski tehničari, koji daju terapiju po nalozima lekara sa službi za opštu medicinu, ginekologiju, kućno lečenje i dr.  Terenski laboranti uzimaju uzorke krvi, urina, briseve i sl. i transportuju do laboratorije, gde se dalje obavljaju analize.

Koje sve usluge pružaju lekari kućnog lečenja?

Lekari kućnog lečenja otvaraju istoriju bolesti pacijenta, detaljno se upoznaju sa njegovom bolešću i dotadašnjim lečenjem uvidom u medicinsku dokumentaciju, obavljaju pregled u kući bolesnika, prave plan lečenja u okviru simptomatsko-suportivnog i palijativnog lečenja, zakazuju i obavljaju laboratorijske preglede, upućuju pacijente na viši nivo (na bolničko lečenje ili specijalističko-konsultativne preglede), ili dopunsku dijagnostiku (laboratoriju, rendgen, ultrazvuk) unutar same ustanove ili na sekundarni i tercijarni nivo. Sprovode predloženu terapiju po otpusnim listama ili specijalističkim izveštajima, pružaju neodložnu i hitnu medicinsku pomoć u stanu.

Šta sve spada u simptomatsko-suportivne mere i palijativno zbrinjavanje?

Tu pre svega spada lečenje bola, odnosno procena bola i uvođenje specifične terapije bola, praćenje i korekcija terapije po potrebi, zatim terapija hronične mučnine i povraćanja, koja nastaje kao posledica osnovne bolesti ili hemioterapije, zatim terapija dispneje (otežanog disanja), koja nastaje kao direktna posledica opstrukcije disajnih puteva primarnim tumorom, metastazama ili pleuralnim ili perikardnim izlivom, metaboličke acidoze, hemioterapije ili zračne terapije itd.

Potom, pravovremeno dijagnostikovanje i lečenje infekcija koje su česte kod onkoloških bolesnika (virusne i bakterijske infekcije gornjih i donjih disajnih puteva, urinarne infekcije i sl.), dijagnostikovanje i korigovanje anemijskih sindroma (uvođenje lekova ili upućivanje na transfuziju), previjanje dekubitalnih rana i zamena katetera kod nepokretnih bolesnika, propisivanje terapije i praćenje lečenja svih hroničnih bolesti u domenu primarne zdravstvene zaštite (dijabetes, visok pritisak, povišene masnoće u krvi…), mere nadoknade kalorija i prevencije kaheksije, rehidrataciona i polivitaminska terapija, korigovanje elektrolitnih disbalansa, prevencija i lečenje opstipacije (zatvora), nastale usled osnovne bolesti ili lekova, lečenje dijareje različitog porekla.

Kome se obratiti kada je bol jak i nepodnošljiv?

Bol je simptom koji se javlja kod oko 75 odsto onkoloških bolesnika u nekom stadijumu bolesti ili lečenja.  U današnje vreme, uz sve dostupne lekove, niko ne sme da trpi ni najmanji bol. Pravo svakog pacijenta je da dane provodi u miru a ne u patnji, bez obzira koliko je bolest uznapredovala.

Svi lekari kućnog lečenja su specijalno obučeni kontinuiranim medicinskim edukacijama da uvode, doziraju i individualno prilagođavaju terapiju bola svakom pacijentu, do potpunog obezboljavanja, uz minimalne neželjene efekte, a po savremenim vodičima i smernicama palijativne medicine. 

Da li su pacijenti kućnog lečenja “otpisani” a lečenje od strane kućnog lečenja usmereno samo da im “olakša muke” dok ne umru?

Apsolutno ne. Savremeni koncept kućnog lečenja je da pacijentima obolelim od karcinoma omogući što kvalitetniji život, a da se savremenim principima postigne da se sa karcinomom živi kao sa bilo kojom drugom hroničnom dijagnozom (hipertenzija, dijabetes, bubrežna insuficijencija i dr.), uz terapiju, sa minimalnim tegobama.

Može li onda palijativna medicina produžiti životni vek oboleloj osobi?

Naravno. Karcinom svojim kompleksnim uticajem na sve fizičke i psihičke aspekte funkcionisanja ljudskog organizma skraćuje životni vek (česte infekcije, opstrukcije disajnih puteva, anemija, pothranjenost, dehidracija, krvarenje, bolovi, stres, anksioznost, povraćanje, prolivi, tromboze). Stalnom negom, praćenjem, korigovanjem ovih sindroma, njihov efekat na organizam se usporava i umanjuje, a pacijentu omogućava da kvalitetno i produktivno provodi dane sa svojim porodicama i prijateljima, da čita knjige, gleda filmove, provodi dane u prirodi i radi sve ono što voli u granicama svojih mogućnosti. Palijativna medicina je timski pristup u kome učestvuju podjednako medicinska ekipa, pacijent i porodica pacijenta. Uz kvalitetan dogovor i plan lečenja, i uzajamno poverenje, moguće je postići odlične rezultate.

Da li je ovakvim pristupom moguće izlečiti rak?

Nije moguće izlečiti, ali kućno lečenje priskače u pomoć i onim pacijentima koji su u ranoj fazi bolesti, kada je izlečenje na onkološkim i hirurškim službama moguće, kao neizostavna dodatna mera u pripremi pacijenata za određene procedure, kao i za oporavak posle izvedenih procedura.