Kako da znate koja vam je grana stomatologije potrebna?

Da li znate da vaše oralno zdravlje govori mnogo o zdravlju celokupnog oragnizma? Bolesti usne duplje i narušeno oralno zdravlje imaju nepovoljan uticaj na druge organske sisteme. Na primer, nelečeni karijes i hronično zapaljenje desni mogu dovesti do širenja bakterija u krvotok, što povećava rizik od srčanih oboljenja. Stomatolozi se bave upravo vašim oralnim zdravljem, kako bi se sprečile sistemske komplikacije i očuvao dobar kvalitet života.

Međutim, mnogi ne znaju tačno koja grana stomatologije se bavi rešavanjem konkretno njihovog problema, te je neophodno istaći bitne razlike između njih, kako biste sledeći put zakazali upravo onaj pregled koji vam je potreban.

Iz čega je zub izgrađen?

Da bismo znali koja stomatološka grana je pogodna za rešavanje našeg problema, neophodno je da prvo razumemo kako zub izgleda i iz čega se on sastoji. Svaki zub je izgrađen od nekoliko slojeva i komponenti koje su od ključne važnosti za njegovu funkciju i estetiku.

• Krunica je vidljivi deo zuba koji se nalazi iznad desni. Ona se sastoji od površinskog čvrstog materijala nazvanog zubna gleđ, koja štiti zub od mehaničkih povreda;
• Ispod gleđi, nalazi se dentin, čvrsto avaskularno tkivo, poznato kao zubna kost. On izgrađuje najveći deo zuba i daje mu oblik i potporu;
• Pulpa je unutrašnji deo zuba koji sadrži nervne završetke i krvne sudove. Ona se nalazi u samom središtu zuba i omogućava da zub bude osjetljiv na temperaturu i bol;
• Koren zuba se nalazi ispod površine desni i povezuje zub sa kostima lica. On pomaže u održavanju stabilnosti zuba i sprečava njegovo ispadanje. Svaki koren zuba ima svoj kanal koji se nadovezuje na zubnu pulpu.

Preventivna stomatologija

Preventivna stomatologija se bavi prevencijom oralnih problema i održavanjem zdravlja usta i zuba. Cilj ove grane stomatologije je sprečavanje pojave problema poput karijesa, upale desni i parodontalne bolesti, umesto njihovog lečenja.

Preventivna stomatologija obuhvata sledeće procedure koje stomatolog može obaviti:

• redovni stomatološki pregled - tokom pregleda stomatolog će proceniti rizik od oralnih problema i doneti odluku o preventivnim merama koje su neophodne svakom pojedincu;
• profesionalno čišćenje zuba - na ovaj način će zubi biti očišćeni od plaka i zubnog kamenca, koji mogu dovesti do gingivitisa, karijesa i parodontopatije;
• fluoridacija - aplikacija gela obogaćenog jedinjenjima fluora koji štite zube od karijesa;
• edukacija pacijenta o pravilnoj higijeni usne duplje i zdravoj ishrani.

Održavanjem redovne oralne higijene i redovnim posećivanjem stomatologa, pacijenti mogu sprečiti pojavu bolesti usne duplje i održati zdrave zube dugi niz godina. Ove mere takođe pomažu u smanjenju troškova lečenja u budućnosti i u poboljšanju opšteg zdravlja pacijenta.

Endodoncija

Endodoncija je grana stomatologije koja se bavi lečenjem unutrašnjosti zuba. Ukoliko imate karijes, pogotovo ako se raširio do pulpe zuba i zubnog živca, stomatolog-endodont će se baviti lečenjem ovog problema. Simptomi koji se javljaju u ovom stadijumu bolesti zuba su:

• bol na dodir, toplo, hladno i slatko;
• upala desni;
• lomljenje zuba.

Endodontskim lečenjem zuba, ukloniće se obolela pulpa i sadržaj kanala korena, što će sačuvati zub od propadnja i vađenja. Tretman se obavlja u nekoliko sesija koje podrazumevaju sledeće korake:

• uklanjanje obolelog tkiva;
• aplikovanje leka za umrtvljivanje živca;
• vađenje živca;
• zatvaranje otvora i aplikacija plombe/krunice.

Ovo je dobra alternativa ekstrakciji zuba, pogotovo ako se radi o vidljivom zubu, kako bi se održala estetika lica i funkcionalnost zubnog niza.

Endodontski tretman je često zastrašujuć pacijentima, ali važno je naglasiti da se danas za ovakve procedure koristi lokalna anestezija, koja će lečenje učiniti potpuno bezbolnim. 

Stomatološka protetika

Stomatološka protetika se bavi nadoknadom izgubljenih, oštećenih ili nefunkcionalnih zuba. Cilj je vratiti funkciju, estetiku i zdravlje usta pacijentima koji su izgubili zube ili imaju oštećene zube.

Stomatološka protetika obuhvata izradu i aplikaciju različitih vrsta proteza, uključujući:

• parcijalne proteze i mostovi - koriste se za nadoknadu pojedinačnih zuba
• totalne proteze - koriste se za nadoknadu svih zuba vilice;
• implantate - koriste se kao trajna alternativa protezama i sastoji od metalnog šrafa ugrađenog u viličnu kost koji služi kao baza za fiksiranje veštačke, keramičke krunice.
• vinire/fasete -  estetski najkvalitetniji način za promenu boje, veličine i oblika prirodnih zuba.

Stomatološka protetika zahteva precizan i detaljan pristup kako bi se osiguralo da proteze ili implantati funkcionišu ispravno i da pacijenti imaju prirodan i udoban osećaj u ustima. 

Paradontologija i oralna medicina

Parodontologija je grane stomatologije koje se bave zdravljem desni i mekog tkiva oko zuba. Ona je vrlo važna za održavanje zdravlja usne duplje, jer u njoj postoji veliki broj različitih bakterija i drugih mikroorganizama koji mogu biti urok bolesti. U okviru parodontologije, pacijenti mogu lečiti potporne struktura zuba i obavljaju se procedure kao što su:

• obrada i čišćenje parodontalnog džepa;
• lečenje povlačenja desni;
• lečenje gingivitisa i parodontitisa.

Pacijentima se tokom ovih intervencija pružaju saveti o pravilnoj higijeni usne duplje u odnosu na problem koji pacijent ima.

Oralna medicina se bavi prevencijom, dijagnostikom i lečenjem različitih oralnih zdravstvenih problema, uključujući stomatitis, ulkuse i afte usne duplje, kancerogene lezije i druge. U okviru oralne medicine, pacijentima se obavlja:

• dijagnostika - ovaj korak obuhvata detaljno ispitivanje usne šupljine, uključujući pregled zuba, desni, jezika, ždrela i sluznice obraza;
• biopsija - obavlja se ukoliko se sumnja u prisustvo tumorskog oboljenja, kako bi se dobio uzorak tkiva za ispitivanje.
• lečenje infekcija i upala - oralna medicina se bavi lečenjem infekcija i upala u usnoj duplji, uključujući upale desni, infekcije grla i krajnika, itd.

Doktori oralne medicine sarađuju sa lekarima drugih specijalnosti, kao što su kardiolozi, gastroenterolozi, endokrinolozi i drugi, kako bi se osigurala kompleksna dijagnostika i lečenje pacijenata sa različitim zdravstvenim smetnjama.

Masilofacijalna hirurgija

Maksilofacijalna hirurgija se bavi hirurškim zahvatima na licu i u vilici. Ova grana medicine se bavi rešavanjem problema koji su povezani sa funkcijom i estetikom glave i vrata. U domen maksilofacijalne hirurgije spada:

• lečenje povreda kostiju i mekih tkiva;
• lečenje malignih i benignih tumora glave i vrata;
• preprotetska hirurgija;
• lečenje urođenih i stečenih deformiteta lica i vilica, kao što su rascep usne i nepca;
• lečenje oboljenja temporomandibularnog zgloba (TMJ);
• lečenje oboljenja pljuvačnih žlezda;
• estetska hirurgija lica.

Svi zahvati su veoma kompleksni, a doktor koji se bavi maksilofacijalnom hirurgijom je završio školovanje i na Stomatološkom i na Medicinskom fakultetu.

Oralna hirurgija

Oralna hirurgija je oblast stomatologije koja se bavi hirurškim zahvatima u ustima i vilici. Ona obuhvata širok spektar procedura, uključujući:

• ekstrakciju zuba;
• uklanjanje lezija oko korena zuba;
• hiruršku korekciju gingivalnih i koštanih defekata;
• rekonstrukciju i povećanje alveolarnog grebena;
• korekciju zakrivljenosti vilice.

Postoje određene razlike između maksilofacijalne i oralne hirurgije. Dok se oralna hirurgija fokusira na hirurško lečenje usne duplje, maksilofacijalna hirurgija se bavi zahvatima i na vratu, glavi i obrazima.

Ortodoncija

Ortodoncija se bavi lečenjem poremećaja u položaju zuba i vilica, a cilj je da se postigne pravilno usmereni i funkcionalni zubni niz. Preko izvođenja određenih procedura, metode u ortodonciji omogućavaju pacijentima da budu samopouzdani, a takođe im i olakšava pravilno žvakanje i govor.

Ključne procedure u ortodonciji uključuju upotrebu aparata za ispravljanje zuba, koji su često vidljivi i nose se na zubima, kao što su:

• fiksni ortodontski aparati s metalnim ili keramičkim bravicama;
• mobilni ortodontski aparati, koji se najčešće upotrebljavaju kod dece;
• providne folije za ispravljanje zuba, koje se najčešće koriste za ispravljanje manjih nepravilnosti u zagrižaju i rasporedu zuba.

Pored toga, stomatolog-ortodont takođe može primeniti proceduru ekstrakcije zuba ukoliko je to neophodno.

U cilju postizanja željenih rezultata, tretman obično traje nekoliko meseci ili čak godina, a pacijenti moraju da pokažu redovnost i odgovornost tokom terapije.

Dečija stomatologija

Za kraj, važno je istaći i dečiju stomatologiju, koja se bavi zdravljem usne duplje i zuba dece i tinejdžera, koja obuhvata prevenciju, dijagnostiku i lečenje oralnih problema kod mladih. 

Preporuka je da se prva poseta dečijem stomatologu obavi nakon nicanja prvih mlečnih zuba ili do navršene prve godine. Rani stomatološki pregled pomaže u detekciji karijesa u početnim fazama, što je neophodno za održavanje oralnog zdravlja dece, korigovanju loših navika, a samo lečenje problema je jednostavnije i bezbolnije za pacijenta. 

Dečiji stomatolog igra ključnu ulogu u edukaciji roditelja o preventivnim merama u očuvanju oralnog zdravlja, kao što je pravilno pranje zuba dece, korišćenje konca za interdentalnu higijenu i apikacija fluorida. Na kraju, dečija stomatologija je važna u formiranju zdravih navika oralne higijene kod dece i sprečavanju razvijanja straha od stomatoloških pregleda i intervencija u budućnosti.