Higijena ruku – važna preventivna mera infekcije

Zašto je higijena ruku važna? Pravilna i redovna higijena ruku, odnosno redovno pranje ruku dobar je, jednostavan i jeftin način sprečavanja širenja mnogih zaraznih bolesti koje se mogu preneti nečistim rukama kao što su obična prehlada, grip, infektivni prolivi i zarazna žutica.

 

Sredinom XIX veka dr Ignaz Phillip Semmelweiss, poreklom Mađar, otkrio je važnost higijene – uvideo je to da je puerperalna sepsa (babinja groznica) zarazna bolest i da se njena učestalost drastično može smanjiti ukoliko medicinsko osoblje redovno pere ruke.

Ignaz je radio u porodiljskoj klinici u Bečkoj Opštoj bolnici. U to vreme, u Beču su postojale dve porodiljske klinike, jedna za studente, a druga za ostale trudnice. Semmelweis je uočio da u prvoj klinici, u kojoj se provodila nastava za studente, svaka deseta porodilja umire od tzv. babinje groznice. U isto vreme, na drugoj klinici, na kojoj su se proučavale ostale trudnice, smrtnost je bila znatno manja. To otkriće ga je mučilo.
 

Naime, na prvoj klinici, studenti medicine radili su sekcije na leševima, a zatim nečistim rukama pregledali porodilje. Nakon te spoznaje, Semmelweis je odmah odredio stroge mere čistoće i uveo obavezno pranje ruku rastvorom hlornog vapna pre svakog vaginalnog pregleda.

Nakon uvođenja te mere, u Bečkoj bolnici smrtnost je u roku nekoliko nedelja pala sa 12% na 3%.

 

Mikroorganizmi su: bakterije, virusi, gljivice i praživotinje. Neki od njih mogu biti uzročnici bolesti.

Površina naše kože nije sterilna – na njoj se nalaze mikroorganizmi koji su stalni stanovnici naše kože i nazivaju se rezidentna mikroflora. Oni imaju veliku ulogu u zaštiti od patogenih mikroorganizama, odnosno, onih koji mogu izazvati bolest.

Tokom svakodnevnih aktivnosti, ruke se kontaminiraju mnoštvom mikroorganizama iz okoline – preko kontakata s kontaminiranim površinama, predmetima, ljudima, životinjama, itd.

Te mikroorganizme koji nisu stalno prisutni na koži ruku, nego se povremeno na njoj nakupljaju, kontaktom nazivamo tranzitorna mikroflora.

Potencijalni uzročnici bolesti mogu se putem kontaminiranih ruku uneti u organizam kroz probavni sistem (usta), disajni sistem (nos), spojnicu oka ili preko oštećene kože (veće ili manje rane na koži, ogrebotine).

 

Redovno i pravilno pranje ruku sprečiće širenje većine zaraznih bolesti koje se mogu preneti nečistim rukama.

Zaštitite rane (posekotine, ogrebotine) zavojima, flasterima ili zaštitnim rukavicama, jer je oštećena koža osetljiva na infekcije.

 

Za tu svrhu na tržištu postoji više proizvoda koji sadrže jedan ili više dezinficijensa na bazi etil alkohola ili isopropranola. Ova sredstva upotrebljavaju se nakon standardnog pranja ruku u svrhu antisepse, naročito u bolničkim uslovima te se tako u dodatnoj meri nakon običnog, redovnog pranja ruku, smanjuje broj mikroorganizama tzv. tranzitorne flore na minimum.

Primenjuju se nakon pranja ruku sapunom i vodom, utrljavaju se u kožu ruku prema uputstvima proizvođača, a najčešće je to oko 30 sekundi, sve dok se koža ne osuši.

Dezinfekcijska sredstva treba birati pažljivo, vodeći pri tom računa o njihovim aktivnim sastojcima i karakteristikama, a treba ih upotrebljavati samo kada želimo da postignemo produbljenu antimikrobnu aktivnost na rukama, ili kada nemamo vode u blizini.

Kada sapun i voda nisu dostupni, ruke se mogu oprati preparatima koji sadrže dezinficijense. Na tržištu postoje u nekoliko oblika: kao tečnost za ispiranje ili kao vlažne maramice ili peškiri. Korisni su medicinskom osoblju (npr. rad na terenu, kućne posete i sl.), ali i u svakodnevnom životu (npr. na putu, na izletu, u parku, na uluci, nakon poseta bolnici, nakon vožnje autobusom ili tramvajem) kada nema vode u blizini.

Ipak, ta sredstva nisu delotvorna kad su ruke veoma kontaminirane prljavštinom, krvlju ili drugim organskim materijalom. Osim toga, ova sredstva mogu previše da isuše kožu, a nekim osobama su mirisi koje sadrže iritirajući.