O deci koja su rođena mala za gestaciono doba

Kako bismo razrešili nedoumice koja deca su rođena mala za gestaciono doba, razgovarali smo sa ass. dr Sandrom Stanković, dečijim endokrinologom. 

.

Ko su deca koja su rođena mala za gestacionu dob?

Deca koja su rođena mala za gestacionu dob predstavljaju vrlo važnu grupu za praćenje u pedijatrijskom uzrastu i to nisu retka deca. To su deca koja su rođena sa malom porođajnom masom i/ili dužinom u odnosu na neke prihvaćene standarde rasta u našoj populaciji. Za novorođenčad muškog pola, od prilike to je nekih 2900g u terminskoj, četrdesetoj nedelji gestacije. Za novorođenčad ženskog pola, to je 2850g. Što se tiče dužine, kod oba pola je to negde ispod 49cm. Od prilike ova populacija iznosi od 2,8 do 10% svih novorođenih beba u jednoj zemlji i to je negde od 4 do 10 beba u Srbiji svake godine. 

Zašto je važno pratiti ovu decu?

Ovu grupau dece je važno pratiti, jer su u posebnom riziku za razvoj velikog broja poremećaja. Ono što je važno u ranom detinjstvu jeste prepoznati nizak rast, jer osobe koje su rođene kao male za gestaciono doba, su najčešće patološki niske odrasle osobe. Kada se dete rodi malo za gestaciono doba, ono ima 5-7 puta veći rizik da ostane nisko i zbog toga je važno pratiti tempo rasta. Preporučeno praćenje tempa rasta je:

• od rođenja do prve dve godine na svaka tri meseca,
• kasnije na 6 meseci,
• posle treće godine na godinu dana.

Očekuje se da se nadoknađujući rast javi kod devetoro dece od deset novorođenih. Dakle, kod 90% dece se javlja nadoknađujući rast do uzrasta 3-4 godine. Ukoliko se ne pojavi do tog uzrasta, onda se neće ni pojaviti. Samim tim ta deca ostaju trajno niska. Velika zabluda vlada među pedijatrima i roditeljima da ukoliko dete ne poraste do četvrte godine, možda poraste do puberteta. Naročito u ovoj populaciji je to opasno, jer ova deca ranije uđu u pubertet i ranije završe taj brzi pubertetski rast. 

Da li je terapija hormonom rasta efikasna kod ove dece?

Terapija hormonom rasta je efikasna i  registrovana je kako kod nas, tako i u svetu. Za svu patološki nisku decu koja su rođena kao mala za gestaciono doba, ukoliko se isključe neki drugi razlozi niskog rasta i hormon rasta ukoliko se na vreme uvede u odgovarajućoj dozi dovodi do adekvatnog ubrzavanja rasta. Pored toga dovodi do boljeg formiranja sastava tela, većeg procenta mišićne mase, bolje gustine kostiju. Čak su i neke kognitivne funkcije kod ove dece bolje. 

Neki od razlozi zbog kojih je ova grupa dece posebno osetljiva

Druga grupa razloga javlja se u onoj populaciji dece koja su rođena mala za gestaciono doba. Deca iz ove grupe dožive taj nadoknađujući rast i budu normalne dužine, odnosno visine kasnije. U ovoj grupi postoji rizik da se razvije gojaznost, odnosno poremećaj tolerancije ugljenih hidrata, insulinska rezistencija, poremećaj pubertetskog razvoja. Smatra se da je ovde na delu teorija fetalnog programiranja adultnih bolesti kada dete zbog loših intrauterinih uslova razvoja pogrešno programira metaboličke procese u svom telu i razvije tzv. štedljivi fenotip.

"Ovoj deci se nekako sve lepi i mnogo se lakše goje, nego deca u ostaloj populaciji. "