Streptokoke - sve o infekcijama

Kako se prenosi infekija streptokokom i ko je prenosilac?

Ako govorimo o infekcijama sterptokokom najvažniji izvor zaraze za okolinu je bolestan čovek ili zdravi kliconoša. Kliconoštvo je češće kod dece nego kod odraslih. U gradskoj sredini ono iznosi od 4-8 % i češće je zimi nego leti, dok se u kolektivima zatvorenog ili poluzatvorenog tipa procenat kliconoša može popeti i do 20%. Bolesnik je zarazan za svoju okolinu za vreme kliničke bolesti, odnosno približno 10 dana. Adekvatno lečenje penicilinom eliminiše mogućnost prenosa infekcije od bolesnika ili kliconoše kod većine za 24 sata.

Nelečeni bolesnici, naročito oni sa gnojnim iscetkom iz nosa i ždrela mogu širiti infekciju nedeljama i mesecima. 

Bolest se prenosi kapljičnim putem posrednim ili neposrednim kontaktom s bolesnikom ili kliconošom. Širenje infekcije putem predmeta zagađenih iscetkom bolesne osobe ili kliconoše i putem prašine od manjeg su značaja. Moguće su i eksplozivne epidemije streptokokne angine ili šarlaha nakon konzumiranja zagađene hrane, prvenstveno mleka i mlečnih proizvoda. Mleko može biti zagađeno već u vimenu krave koja boluje od streptokoknog mastitisa ili od osobe koja s njime rukuje.

Streptokokoze pokazuju izrazito sezonsko kretanje (jesen-zima) i kao većina drugih bolesti respiratornog sistema, pojava većeg broja obolelih započinje sa početkom školske godine.

Simptomi

Kliničke manifestacije streptokokne infekcije različite su prema uzrastu.

Kod dece do 3 godine starosti streptokokna infekcija javlja se u obliku blage upale nosa i ždrela.

U uzrastu od 3.-15. godine najčešća je manifestacija gnojna angina i šarlah.

Kod odraslih osoba najčešća manifestacija streptokokne infekcije je angina, a od 40.-60. godine starosti i crveni vetar.

Najčešći klinički oblik streptokokne infekcije je streptokokna angina. Nakon kratkotrajne inkubacije od 1-3 dana, bolest nastupa naglo s povišenom temperaturom, groznicom, jakom gušoboljom, glavoboljom i bolovima u zglobovima. Neretko bolest počinje povraćanjem, naročito kod dece. Ždrelo, resica i nepčani lukovi su jarko crveni i otečeni, tonzile su povećane i crvene sa gnojnim tačkicama ili naslagama. Limfni čvorovi na vratu su povećani i bolni.

Šarlah je najčešći od 3. -15. godine života. Bolest počinje kao streptokokna angina, a nakon 1-2 dana javlja se karakterističan osip. Na zacrvenjenoj koži nalazi se sitni, crvenkasti, tačkasti osip. Koža pokrivena osipom je suva i hrapava. Osip je najizraženiji ispod pazuha, u donjim delovima trbuha i preponama. Na licu nema osipa. Obrazi su zažareni, a oko usta je izraženo bledilo. U početku bolesti jezik je obložen, a nakon nekoliko dana postaje malinast, što je karakteristično za šarlah. Osip traje od 6-7 dana, nakon čega se javlja ljuštenje kože u obliku perutanja na vratu i trupu, a na dlanovima i stopalima u krpicama. Šarlah izazivaju streptokoki koji stvaraju eritrogeni toksin. Postoje tri imunološki različita tipa eritrogenog toksina (A, B i C).

Streptokokna upala nosa i ždrela je blaže streptokokno oboljenje, a karakteriše se neznatno povišenom temperaturom, gušoboljom, "nazalnim" govorom i crvenilom ždrela. Kod odojčadi i male dece infekcija streptokokima iz nosa i ždrela često se proširi na srednje uvo i mastoidni nastavak. Limfni čvorovi na vratu obično su povećani.

Erizipel (crveni vetar) je streptokokna infekcija kože, koja nastaje nakon što streptokok uđe u organizam kroz minimalne i nevidljive traume kože. Bolest počinje naglo, sa groznicom, visokom temperaturom, glavoboljom i povraćanjem. Istovremeno se na koži javlja crvenilo i otok, koje se širi prema periferiji. Zahvaćena koža je jasno ograničena od zdrave kože. Bolest je češća u starijoj životnoj dobi, a najčešće je lokalizovana na potkolenicama, naročito s proširenim venama.

Impetigo je druga manifestacija streptokokne infekcije kože. Javlja se često kod male dece, naročito u nehigijenskim sredinama. Na koži se stvaraju površinski mehurići koji brzo pucaju i šire se u okolinu i pokrivaju krastama žućkaste boje. 

Za potvrdu streptokokne infekcije koristi se nalaz streptokoka u brisu ždrela, ali ne apsolutno, jer se streptokoke mogu naći i kod zdravih osoba.

Lečenje streptokonih infekcija se uspješno leči antibioticima, prvenstveno penicilinom kroz 10 dana.