Herpes simplex virus

Herpes simplex virus spada u rod Simplexvirusa, a u porodicu Herpesviridae. Genom čini dvolančana DNK sa terminalnim ponavljajućim sekvencama. Omotač je troslojan. Replikuje se u jedru, ćeliju napušta lizom ili egzocitozom.

Rezervoar infekcije je čovek. HSV se prenosi direktnim kontaktom sa aktivnim lezijama ili sa asimptomatskim kliconošom, pri čemu je prenošenje češće sa aktivnih lezija. Tip 1 ovog virusa se uglavnom prenosi oralnim sekretom, a tip 2 genitalnim sekretom. Osoba s genitalnim herpesom može zaraziti partnera i tokom oralnog seksualnog odnosa. Virus se retko prenosi predmetima kao što su wc šolja, tuš ili kada. Zaražena trudnica može preneti virus detetu za vreme trudnoće ili tokom porođaja.

Akutni herpetični gingivostomatitis i faringitis - najčešća klinička manifestacija prve epizode HSV 1 i prvenstveno se javlja kod dece i adolescenata. Inkubacija iznosi 2-12 dana, a sama bolest 2-3 nedelje. Počinje naglo sa groznicom, temperaturom, malaksalošću, bolovima u mišićima, bolom u predelu usne šupljine i uvećanjem vratnih limfnih žlezdi. Istovremeno se javljaju vezikulozne (plikovi) promene na tvrdom i mekom nepcu, sluzokoži obraza, desnima, jeziku i podu usne duplje. Promene se mogu proširiti i na usne i lice. Vezikulozne promene brzo prelaze u plitke ulceracije koje pri dodiru krvare i praćene su veoma intezivnim bolom. Kod imunosupresivnih pacijenata, uključujući i one sa sidom može da dođe do teškog zapaljenja mukoze.

Keratokonjuktivitis - čest je uzrok kornealnog slepila. Počinje naglo sa pojavom bola, zamućenjem vida, hemozama, konjunktivitisom i karakterističnim lezijama na rožnjači.

Horioretinitis (zapaljenje sudovnjače i mrežnjače) - javlja se kod novorođenčadi i HIV pozitivnih pacijenata, obično kao manifestacije diseminovane (raširene) infekcije.  Promene traju oko 2-3 nedelje i najčešće prolaze bez sekvela.

Kožni herpes - najčešće se javlja na donjoj usni, mada se promene mogu proširiti i na nos, obraze, uši, vrat, grudni koš i šake. Na mestu gde će se javiti erupcija vezikuloznih promena javljaju se prodromalni simptomi u vidu svraba ili bola. Promene se povlače tokom 8-10 dana. Kod imunokompromitovanih osoba promene zahvataju i sluzokožu.

Herpetični panaricijum (prišt na prstu) karakteriše nagao početak sa otokom, crvenilom i bolnom osetljivošću zahvaćenog prsta a nastaje nakon direktne inokulacije.

Genitalni herpes - karakteriše se izbijanjem malih, obično bolnih mehura na površini kože i sluznica. Spada u najraširenije polno prenosive bolesti na svetu. Mnoge osobe ne znaju da boluju od genitalnog herpesa jer nikada nisu imale simptome ili ne prepoznaju simptome kada ih imaju. Kada se osoba prvi put zarazi, simptomi se najčešće pojavljuju unutar 2-10 dana. Ove prve epizode simptoma obično traju 2-3 nedelje.

Rani simptomi izbijanja genitalnog herpesa uključuju: svrab ili osećaj pečenja genitalnog ili analnog područja, bolove u nogama, genitalijama ili u glutalnoj regiji, iscedak iz vagine, osećaj pritiska u trbuhu. Posle nekoliko dana pojavljuju se ranice na mestu gde je virus ušao u telo, kao npr. na usnama, u ustima, na penisu, stidnici, otvoru debelog creva. Takođe se mogu pojaviti unutar vagine i na vratu materice ili u mokraćnoj cevi kod oba pola.
Najpre se javljaju male crvene papule, razvijaju se u mehure i posle toga pucaju i nastaju bolne otvorene rane. Nakon nekoliko dana rane zarastaju krastama i prolaze bez ostavljanja ožiljaka. Drugi simptomi koji se mogu javiti tokom prve epizode simptoma mogu biti: povišena telesna temperatura, glavobolja, bolovi u mišićima, bolno ili otežano mokrenje, vaginalni iscedak i otečene limfne žlezde u preponskom području.

Osoba zaražena s HSV 1 i/ili 2 verovatno će imati ponavljano izbijanje simptoma s vremena na vreme. Kada se virus ponovno aktivira, putuje uzduž nerava u kožu gde stvara još više virusa u blizini mesta prve infekcije. Tu se obično javljaju nove kožne promene. Nakon prvog izbijanja kožnih promena, sledeća izbijanja su obično blaža i traju otprilike nedelju dana. Neke osobe imaju samo jedan ili dva izbijanja tokom celog života, a druge nekoliko puta godišnje.

Ako žena prvu epizodu genitalnog herpesa ima tokom trudnoće, može preneti virus nerođenom detetu i može roditi nedonošče. Deca zaražena herpes virusom mogu umreti ili biti teško oštećenih nerava, mozga, kože, očiju.

Izoluje se iz herpetičnih lezija, ispljuvka, brisa nazofarinksa, likvora, brisa oka, amnionske tečnosti. Dokazuje se serološkim metoda ( ELISA, indirektna imunoflorescenca, PCR).

Promene se peru blagim dezinficijensima, blagim rastvorom kalijumpermanganata, rastvorom borne kiseline. Za lečenje HSV infekcije lek izbora je aciklovir a indikacije za lečenje su simptomatski oblici primarnih i rekurentnih infekcija.
Antivirusni lekovi koji se koriste za ublažavanje simptoma genitalnog herpesa su: Aciklovir za prve i/ili kasnije epizode kožnih promena genitalnog herpesa; Famciklovir za kasnije epizode genitalnog herpesa i pomaže u prevenciji recidiva, Valciklovir za kasnije epizode genitalnog herpesa. Ukoliko se deca rođena s herpesom odmah leče aciklovirom, povećavaju se mogućnosti ozdravljenja

Inficirana područja treba održavati čistim i suvim kako bi se sprečila zaraza otvorenih rana drugim mikroorganizmima, ne dirati kožne promene, izbegavati seksualni kontakt od trenutka kad se prvi put osete simptomi dok kožne promene skroz ne nestanu, a to znači dok kraste ne otpadnu i pojavi se nova koža na mestu kožnih promena.