Skolioza

Skolioza je deformitet lokomotornog sistema koji se javlja tokom rasta a nakon završenog rasta se stabilizuje. Kičma čoveka gledana od napred ili nazad (frontalna ravan) je ravna, bez ikakve krivine u stranu. Ako takva krivina ipak postoji, govorimo o skoliozi. Skolioza je uvek patološka. Ako uz skoliozu nalazimo i povećanje fiziološke zakrivljenosti grudnog dela kičme u sagitalnoj ravni (gledajući čoveka s boka) tada govorimo o kifoskoliozi.

Uzrok nastanka

Skolioze delimo u dve osnovne grupe:

Funkcionalne ili nestrukturalne skolioze, tj. skoliotična držanja. U toj grupi nema anatomskih poremećaja kičme. Skoliotično držanje može biti određeno različitim uzrocima kao što su skraćenje jednog donjeg ekstremiteta ili kontrakturom paravertebralnih mišića kao što je slučaj kod bolnih sindroma kičme. Uklanjanjem uzroka nestaje i skolioza.

Organske ili strukturalne skolioze, uzrokovane su anatomskim promenama na kičmi, njenim zglobovima, ligamentima ili paravertebralnim mišićima. Kičmu treba shvatiti kao jedan savitljiv stub, sastavljen od više elemenata (pršljenovi). U normalnim uslovima kičma je prava jer su pršljenovi simetrični i kvadratasti, dok zglobovi i ligamenti održavaju njihov tačan položaj. Paravertebralna muskulatura predstavlja dodatni oslonac i pomoć pri pokretima. Kada neki od tih elemenata popusti nastaje devijacija kičme, čije uzroke treba tražiti u promeni forme jednog ili više pršljenova, u popuštanju ili skraćenju jednog dela kapsuloligamentarnog aparata, i u asimetriji mišića kičme. Kod strukturalne skolioze nalazimo najčešće klinasti deformitet pršljenova.

Od ostalih uzroka koji dovode do strukturalnih skolioza tu su kongenitalni poremećaji, neuromuskularne bolesti, reumatske bolesti, infekcije, prelomi, i sl.

Klinička slika

Prvi znakovi koje roditelji primete vidljivi su u stojećem stavu. U oči upada nejednaka visina ramena, bokova (kriste ilijake). Osim toga, u stojećem stavu, gledajući otpozadi, vidljiva je zakrivljena linija spinoznih nastavaka kičme i asimetrija tzv. bočnih trouglova, gibusi, asimetrija glutealne brazde; napred je vidljiva i asimetrija dojki i sl. Gledajući s boka treba tražiti eventualne promene fizioloških zakrivljenosti kao što je povećanje ili umanjenje grudne kifoze ( kifoskolioza).

Skolioza je deformacija koja uzrokuje rane degenerativne promene kičme do teških deformacija grudnog koša. Moguće je i takvo oštećenje plućne funkcije koje uzrokuje cor pulmonale (plućno srce), a do oštećenja dolazi zbog poremećaja položaja organa uslovljenim zakrivljenjem kičme.

Dijagnoza

Najvažniji klinički test je test preklona. Iz stojećeg stava ispitanik se nagne prema napred sa slobodno visećim rukama. Ako deformacija kičme postoji i dalje radi se o pravoj skoliozi. U tom položaju primećuje se grba (gibus) koja se nalazi na strani konveksiteta skoliotskih zakrivljenja. Ako tokom testa preklona asimetrija tela vidljiva u stojećem stavu nestane, tada se radi o skoliotičnom držanju a ne o skoliozi. Osnovna dijagnostička metoda je standardna radiografija kičme i to u anteroposteriornom i lateralnom smeru.

Lečenje

Mora se sprovoditi prema individualnom programu za svakog bolesnika. Fizikalna terapija, odnosno medicinska gimnastika mogu se primeniti još samo kao dodatno sredstvo lečenja ortozama. Vežbe se mogu prihvatiti kao mere opšteg jačanja organizma, ali ne kao sredstvo zaustavljanja napredovanja skolioze. Ortoze (steznici) danas su prihvaćene kao dominantno sredstvo lečenja srednje progresivnih skolioza. Danas su za torakalne, torakolumbalne i dvostruke primarne skolioze primenjuju različiti tipovi steznika, najčešće od sintetskih materijala. Najintenzivnije nošenje steznika preporučuje se u toku pubertetskog rasta.

Osnovni princip operacionog lečenja skolioza jeste spondilodeza u korigovanom položaju deformacije. Najčešće se skolioze operišu u ranoj adolescenciji, tj. u doba kad bolesnik uglavnom dosegne konačnu telesnu visinu. Uz to, bavljenje sportom i sportskim aktivnostima je poželjno, iako bavljenje sportom ne bi trebali shvatati kao terapiju već samo kao pripomoć opštem zdravlju pa tako i skoliozi.